Ga naar de inhoud

Nauwelijks 500 jaar later

De afvaardiging van zapatistas is in Spanje in Madrid aangekomen, en daar ontvangen door duizenden mensen (zie video onderaan). Dit geschiedt ‘nauwelijks 500 jaar’ nadat de Spanjaarden begonnen om het gebied dat nu Mexico heet, te ‘ontdekken’ (en uit te moorden en leeg te roven). Vanaf het podium werd, in ontroerende woorden, uitgelegd waarom dit bezoek 500 jaar later gebracht wordt (globalinfo).

15 min leestijd

(Spaanstalig Origineel op Enlace Zapatista, vertaling globalinfo.nl, zie voor meer over de zapatistas de tag)

13 augustus 2021.

Woorden van de Zaptista volkeren/gemeenschappen

Broeders, Zusters, gebrusters (*onvertaalbaar gender-woordspel dat in de Spaanse taal wel werkt, vert.):

Compañeros, compañeras, compañeroas:

De Zapatista gemeenschappen spreken door onze stemmen.

Eerst willen we dank je wel zeggen.

Om jullie te bedanken voor de uitnodiging.

Om jullie te bedanken dat jullie ons hebben ontvangen.

Om jullie te bedanken dat jullie ons ondergebracht hebben.

Om dankbaar te zijn dat je ons gevoed hebt.

Bedankt dat je voor ons gezorgd hebt.

Maar bovenal om te bedanken dat jullie, ondanks alle verschillen en meningsverschillen, het eens zijn geworden over wat wij vandaag doen. Het lijkt misschien niet veel voor jullie, maar voor ons Zapatista volkeren is dat heel groot.

-*-

Wij zijn Zapatistas met Maya wortels.

Wij komen uit Mexico en steken de oceaan over om deze woorden tot jullie te richten, om bij jullie te zijn, om naar jullie te luisteren, om van jullie te leren.

Wij komen uit Mexico en in u en bij jullie vinden we genegenheid, zorg, respect.

De Mexicaanse staat en zijn regeringen erkennen ons niet als onderdanen van deze geografie. Wij zijn vreemden, vreemdelingen, ongewenst, niet welkom op dezelfde grond die door onze voorouders werd bewerkt.

Voor de Mexicaanse staat zijn we “extemporaan (verlaat)”. Zo staat het in de geboorteakte die we, na vele onkosten en reizen van onze dorpen naar de kantoren van de slechte regering, hebben weten te bemachtigen. En dat deden we zodat we naar jullie toe konden komen.

Maar we zijn hier niet gekomen om te klagen. Zelfs niet om de slechte regering aan te klagen waar we onder lijden.

Wij vertellen jullie dit alleen omdat het die slechte regering is die heeft geëist dat de Spaanse staat zich verontschuldigt voor wat er 500 jaar geleden is gebeurd.

Je moet begrijpen dat de slechte regering van Mexico niet alleen een schurk is, maar ook geen weet heeft van de geschiedenis. En ze verdraait die en past die naar believen aan.

Laten wij dus de slechte regeringen waarvan wij allen in onze eigen geografie het slachtoffer zijn, buiten beschouwing laten.

Zij zijn slechts voormannen, gehoorzame werknemers van een grotere crimineel.

-*-

Degenen van ons die het Zapatistisch Maritiem Eskader vormden, en die bekend staan als Eskader 421, staan hier vandaag voor jullie, maar wij zijn slechts de voorlopers van een grotere groep. Tot 501 afgevaardigden. En wij zijn 501 alleen maar om de slechte regeringen te laten zien dat wij hen voor zijn. Terwijl zij een nepfeest van 500 jaar veinzen, gaan wij (m/v/anders), al door naar het volgende: het leven.

In het jaar 501 zullen we de uithoeken van dit onverdraagzame land moeten doorkruisen.

Maar maak je geen zorgen. De 501 afgevaardigden zullen niet allemaal tegelijk komen. Ze zullen in stukjes en beetjes komen.

Op dit moment, in de bergen van het Mexicaanse zuidoosten, maakt de Zapatista luchtlandingscompagnie die we “La Extemporánea” noemen zich klaar, bestaande uit Zapatista vrouwen, mannen, jongens en meisjes.

Een delegatie van het National Inheems Congres-Inheemse Raad van bestuur en het Front van de bevolking voor verdediging van land en Water (Congreso Nacional Indígena-Concejo Indígena de Gobierno y del Frente de Pueblos en Defensa de la Tierra y el Agua) zal ook meereizen met dit gezelschap in de lucht.

Iedereen (m/v/anders) heeft geworsteld om papieren en vaccinaties te krijgen. Ze zijn ziek geweest en ze zijn weer opgekikkerd. Zij hebben honger geleden en zijn ver van hun familie, hun gemeenschap, hun land, hun taal en hun cultuur gegaan.

Maar allen (m/v/anders) zijn opgewonden en enthousiast om jullie te ontmoeten. Maar het gaat niet om de grote spektakels, maar om ontmoetingen op de plaatsen waar jullie je verzetten, in opstand komen en strijden.

Misschien komt het bij iemand over alsof wij geïnteresseerd zijn in grote gebeurtenissen en media-aandacht, en daar de successen en mislukkingen aan afmeten.

-*-

Maar wij hebben geleerd dat zaden worden uitgewisseld, gezaaid en groeien in het leven van alledag, in de grond zelf, met de kennis van iedereen.

De ochtend wordt niet in het licht geboren. Die wordt gecultiveerd, gevoed en geboren in de onopgemerkte schaduwen van de vroege morgen, wanneer de nacht net begint te wijken.

De aardbevingen die de geschiedenis van de mensheid doen schudden, beginnen met een geïsoleerd, bijna onmerkbaar “genoeg is genoeg”. Een dissonante noot temidden van het lawaai. Een scheur in de muur.>

-*-

Daarom komen wij geen recepten brengen, visies en strategieën opdringen, beloften doen over een mooie en onmiddellijke toekomst, volle pleinen, onmiddellijke oplossingen. We komen jullie ook niet oproepen tot schitterende verbintenissen.

We komen om naar jullie te luisteren.

Het zal niet gemakkelijk zijn, dat is waar.

Wij zijn zo verschillend, zo uiteenlopend, zo ver weg, zo tegengesteld en vooral zo tegenstrijdig.

Zoveel dingen scheiden ons.

Misschien vertellen wij, wanneer wij spreken, of wij dat nu willen of niet, alleen onze geschiedenis, en geven we blijk van onze overtuiging dat alleem wat van ons is, telt, de waarheid is.

Elke blik op het verleden verdeelt ons. En dit verschil is niet voor niets. In elke blik zit woede en pijn die rechtmatig naar het verleden kijken.

Het is waar dat we, door naar het verleden te kijken, zoeken naar wat we willen. Of het nu woede, wrok, veroordeling of absolutie is. Hoewel er serieuze en diepgaande onderzoeken zijn, kunnen we zoeken naar het onderzoek dat bij ons past, de studie die ons gelijk geeft. Degene die ons rechtvaardigt  En wij maken er “waarheid” van.

Zodat we kunnen oordelen en veroordelen. Maar de gerechtigheid wordt vergeten.

En zo kunnen we veel dingen vinden die ons verdelen en confronteren.

We hebben ruzie in onze familie, in onze groep, collectief, organisatie. In onze buurt. In onze regio. In onze geografie.

Iedereen heeft een pijn die hem/haar kenmerkt. Een woede die hem/haar beweegt.

En die pijnen en die woedeaanvallen, die niet gering zijn, zijn er.

En de Zapatista volkeren zeggen dat alleen een grotere bedreiging, een vreselijker pijn, een grotere woede, ons ertoe kan brengen ermee in te stemmen die woede en die pijn naar hogerop te richten.

Maar het is niet zo dat onze verschillen verdwijnen, zoals in de valse oproepen tot “eenheid” die degenen aan de top plegen te doen wanneer degenen aan de basis hen ter verantwoording roepen.

Nee, waar wij Zapatista gemeenschappen over praten is een zaak, een motief, een doel: leven.

Het gaat er niet om overtuigingen en strijd op te geven. Integendeel. Wij vinden dat de strijd van vrouwen, van anderen, van arbeiders, van inboorlingen, niet alleen niet mag ophouden, maar moet worden verdiept en radicaler gemaakt. Iedereen staat tegenover een of meer hoofden van de Hydra.

Omdat al deze gevechten, van jou en van ons Zapatistas, voor het leven zijn.

Maar zolang wij het monster in zijn kern niet vernietigen, zullen die koppen blijven uitlopen en van gedaante veranderen, maar met grotere wreedheid.

-*-

Nu, in deze tijden, kijken we toe en lijden we onder een gigantische vernietiging; de vernietiging van de natuur, inclusief de mensheid.

Want onder het puin, de as, de modder, het vuile water, de pandemieën, de uitbuiting, de minachting, de onteigening, de misdaad, het racisme en de onverdraagzaamheid, bevinden zich mensen die het leven verloren hebben. En elk leven is een verhaal dat een nummer wordt, een statistiek, een vergeten. De toekomst, de komende geschiedenis, is, net als het heden, een echte nachtmerrie. En net als we denken dat het niet erger kan, slaat de realiteit ons in het gezicht.

En dan ziet iedereen het voor zichzelf en, in het beste geval, voor zijn naasten: zijn familie, zijn vrienden, zijn kennissen.

Maar zoals er in elke uithoek van de planeet, in elk kloppend hart, een tegenslag aanwezig is en een die nog te komen is, zo is er ook een verzet, een rebellie, een strijd om het leven.

Want leven is niet alleen niet doodgaan, het is niet alleen overleven. Leven als mensen is leven in vrijheid. Leven is kunst, het is wetenschap, het is vreugde, het is dans, het is strijd.

En natuurlijk, leven is ook het oneens zijn met iets of iemand anders, argumenteren, debatteren, de confrontatie aangaan.

Dan is er iemand of iets die ons belet te leven, die ons berooft van onze vrijheid, die ons bedriegt, die ons beetneemt, die ons in een hoek drijft, die ons onze wereld ontneemt met beten, sneden, wonden.

Daar kunnen we kiezen wie verantwoordelijk is. Zoek een schuldige. Confronteer hem of haar en krijg gerechtigheid. Iemand of iets om te late betalen, om te antwoorden voor die pijn die ons alleen laat. Dat plaatst ons op een steeds kleiner eiland, zo klein dat alleen het zelf van ieder van ons overblijft.

En zelfs daar, op het kleine eiland, ver van alles en iedereen, worden we gedwongen om iets anders te zijn, om niet te zijn wat we zijn. Onze individuele geschiedenis die zijn deel heeft aan de collectieve geschiedenis: een kamer, een huis, een buurt, een gemeenschap, een geografie, een zaak die moet worden veranderd en verraden om deel uit te maken van iets anders.

Een vrouw om aardig gevonden te worden door een man. Een andere om geaccepteerd te worden door de hetero. Een jeugd die dingt naar de tevredenheid van volwassenheid. Een oudere getolereerd door de jeugd. Een kind, betwist door jongeren, volwassenen, ouderen. Een efficiënte en volgzame werkkracht voor de voorman. Een voorman naar de zin van de baas.

En deze druk om te worden wat we niet zijn neemt de vorm aan van geweld.

En het is structureel. Het hele systeem is gebouwd om de vorm van normaliteit op te leggen.

Als we vrouwen zijn, moeten we vrouwen zijn naar het mannelijke model.

Als we anders zijn, moeten we anders zijn volgens het heteroseksuele model.

Zo zie je bijvoorbeeld dat er zelfs klinieken zijn om seksuele verschillen te “corrigeren”.

Wel, het systeem is een gigantische en brutale kliniek die “abnormaliteiten” “geneest”. Een machine die aanvalt, isoleert en het andere, het afwijkende, liquideert.

Dus zo brengen ze ons binnen, dag en nacht, proberen ons te temmen, proberen ons te domesticeren.

En wij verzetten ons dan natuurlijk. Al onze levens en hele generaties verzetten zich, rebelleren. “Nee” zeggen tegen het opdringen. “Ja” schreeuwend tegen het leven.

Het is niet nieuw, dat is waar. We zouden vijf eeuwen terug kunnen gaan en hetzelfde verhaal hebben.

En het belachelijke van dit alles is dat degenen die ons nu onderdrukken, doen alsof zij onze “bevrijders” zijn.

-*-

Maar er is nog iets anders. En dat is dat de pijn van de aarde, van de natuur, zich ook bij de onze heeft gevoegd.

En hier kunnen we het eens zijn of niet. We kunnen zeggen dat het niet waar is, dat er een einde zal komen aan pandemieën, dat rampen zullen ophouden, dat de wereld, dat ons leven in de wereld zal terugkeren naar hoe het vroeger was. Zelfs als dat “daarvoor” er een was en is van pijn, vernietiging en onrechtvaardigheid.

Wij, de Zapatista volkeren, denken dat het niet zal gebeuren. Dat het niet alleen niet terug zal gaan naar hoe het was. Dat het nog erger gaat worden.

Wij Zapatista gemeenschappen noemen degene die verantwoordelijk is voor dit kwaad “het kapitalisme”.

En we zeggen ook dat alleen met de totale vernietiging van dit systeem het voor iedereen mogelijk zal zijn om, volgens zijn eigen manier, zijn eigen kalender en zijn eigen geografie, iets anders op te bouwen.

Niet perfect, maar beter.

En dat wat wordt opgebouwd, die nieuwe relaties tussen mensen onderling en tussen mensheid en natuur, zal de naam krijgen die ieder eraan wil geven.

En we weten dat het niet gemakkelijk zal zijn. Dat is het nu al niet.

En we weten heel goed dat we het niet alleen zullen kunnen, ieder van ons vecht tegen de kop van de hydra die we moeten ondergaan, terwijl het hart van het monster groeit en nog groter wordt.

En bovenal weten wij dat wij niet hoeven uit te zien naar die morgen, wanneer het beest eindelijk brandt en wordt verteerd totdat er slechts een slechte herinnering van overblijft.

Maar wij weten ook dat wij ons deel zullen doen, ook al is het maar een klein deel, ook al wordt het door toekomstige generaties vergeten.

-*-

Als de Zapatista gemeenschappen die we zijn, zien we tekenen.

Maar misschien vergissen we ons, als volkeren die we zijn.

Zij zeggen dat wij onwetend, achterlijk, conservatief, tegen de vooruitgang, premodern, barbaars, onbeschaafd, ongewenst en lastig zijn.

Misschien is dat zo.

Misschien zijn wij achterlijk omdat wij als vrouwen of andersen kunnen gaan wandelen zonder bang te zijn te worden aangevallen, verkracht, in stukken gescheurd, verdwenen.

Misschien zijn we tegen vooruitgang omdat we ons verzetten tegen megaprojecten die de natuur vernietigen en ons als volk vernietigen, en die de dood erven voor de generaties die volgen.

Misschien zijn we tegen de moderniteit omdat we ons verzetten tegen een trein, een snelweg, een stuwdam, een thermo-elektrische centrale, een winkelcentrum, een vliegveld, een mijn, een stortplaats voor giftig materiaal, de vernietiging van een bos, de vervuiling van rivieren en lagunes, de cultus van fossiele brandstoffen.

Misschien zijn we achterlijk omdat we het land eren in plaats van geld.

Misschien zijn we barbaren omdat we ons eigen voedsel verbouwen. Omdat we werken voor de kost en niet voor loon.

Misschien zijn we lastig en onhandig omdat we onszelf besturen als de mensen die we zijn. Omdat we het werk van de overheid zien als gewoon een gemeenschapswerk dat gedaan moet worden.

Misschien zijn we rebellen omdat we ons niet overgeven, omdat we niet opgeven, omdat we niet toegeven.

Misschien zijn we al die dingen die ze over ons zeggen.

-*-

Maar we zien iets, we horen iets, we weten dat er iets gebeurt en zal gebeuren.

En dat is waarom we op deze reis zijn. Omdat wij denken en weten dat wij niet de enigen zijn die worstelen, dat wij niet de enigen zijn die zien wat er gebeurt en wat er staat te gebeuren.

Onze hoek van de wereld is een kleine geografie van strijd om het leven.

Wij zijn op zoek naar andere hoeken en wij willen van hen leren.

Daarom zijn wij hier gekomen, niet om u verwijten, beledigingen, vorderingen en incasso’s voor onbetaalde schulden te brengen.

Hoewel dit in de mode is en hoewel iedereen zou zeggen dat wij gelijk hebben in deze beweringen of dat wij niet weten wat wij moeten doen en dat zij, de slechte regeringen, het wel voor ons zullen doen.

En dat het mode is voor deze slechte regeringen om zich te verschuilen achter kartonnen nationalisme.

En dat wij onder de vlag van het nationalisme onszelf en degenen die ons onderdrukken, die ons vervolgen, die ons vermoorden, die ons verdelen en ons confronteren, toedekken.

Nee. Daar zijn we hier niet voor.

Achter nationalismen gaan niet alleen verschillen, maar ook en vooral misdaden schuil. Onder één en hetzelfde nationalisme gaan schuil de gewelddadige man en de mishandelde vrouw, de heteroseksuele onverdraagzaamheid en de vervolgde andersheid, de roofzuchtige beschaving en de uitgeroeide inheemse bevolking, het uitbuitende kapitaal en de onderworpen arbeiders, de rijken en de armen.

Nationale vlaggen verbergen meer dan ze tonen, veel meer.

Het is omdat we zo denken dat onze inzet voor het leven wereldwijd is. Zij erkent geen grenzen, talen, kleuren, rassen, ideologieën, godsdiensten, geslachten, leeftijden, maten, vlaggen.

Daarom is onze reis een reis voor het leven.

-*-

Dit is een van de weinige keren dat wij het woord nemen op een evenement waar enkelen spreken en velen luisteren.

En we maken van deze gelegenheid gebruik om een respectvol verzoek te doen.

Vertel ons je verhaal. Het maakt niet uit of het groot of klein is.

Vertel ons je verhaal van verzet, van rebellie. Je pijn, je woede, je “nee” en je “ja”.

Omdat wij, de Zapatista gemeenschappen, gekomen zijn om te luisteren en om de geschiedenis te leren kennen die in elke kamer, in elk huis, in elke wijk, in elke gemeenschap, in elke taal, op elke manier of gebrek aan manier aanwezig is.

Want na zoveel jaren hebben wij geleerd dat in elke dissidentie, in elke opstand, in elk verzet, een schreeuw om leven schuilt.

En volgens ons, Zapatistas, is dat waar het allemaal om draait: leven.

En als op een dag iemand je vraagt “waarom zijn de Zapatistas hier gekomen?”, dan kunnen we samen antwoorden, zonder schaamte voor jou en zonder schaamte voor ons, “ze kwamen hier om te leren”.

500 jaar later, kwamen de Zapatista gemeenschappen naar ons luisteren.

Uit Madrid, in de geografie die ze Spanje noemen,

en in deze grond en onder deze hemel bekend als

SLUMIL K’AJXEMK’OP, of “onverdraagzaam land”.

Namens de Zapatista gemeenschappen.

Het Zapatista maritieme eskader, genaamd “eskader 421”.

Planeet Aarde. 13 augustus, nauwelijks 500 jaar later.

{vimeo}587003044{/vimeo}