Wetenschappers tegen herbewapening – Een manifest
Abrupte militarisering bewaart de vrede niet; het leidt tot oorlog.
9 maart 2025
(Foto Fibonaciblue, Flickr CC2.0)
Als wetenschappers – velen van ons zijn betrokken bij gebieden waarop militaire technologie wordt ontwikkeld – als intellectuelen, als burgers die zich bewust zijn van de huidige wereldwijde risico’s, geloven wij dat het vandaag de dag de morele en burgerlijke plicht is van ieder mens van goede wil om zijn stem te verheffen tegen de roep om Europese militarisering en om aan te dringen op dialoog, tolerantie en diplomatie. Abrupte militarisering bewaart de vrede niet; het leidt tot oorlog.
Onze politieke leiders zeggen dat ze klaar zijn om te vechten om de vermeende westerse waarden te verdedigen die volgens hen op het spel staan; zijn ze klaar om de universele waarde van het menselijk leven te verdedigen? Conflicten nemen over de hele wereld toe. Volgens de Verenigde Naties (2023) leeft een kwart van de mensheid in gebieden waar gewapende conflicten woeden. De oorlog tussen Rusland en Oekraïne, gesubsidieerd door NAVO-landen met als rechtvaardiging ‘het verdedigen van principes’, maakt naar schatting al een miljoen slachtoffers. Het risico op genocide op Palestijnen door het Israëlische leger, gesteund door het mondiale Westen, is erkend door het Internationaal Gerechtshof. In Afrika ontvouwen zich wrede oorlogen, zoals in Soedan of in de Democratische Republiek Congo, die worden aangewakkerd door belangen in de minerale rijkdommen van Afrika. De “Doomsday Clock of the Bulletin of the Atomic Scientists”, die de risico’s van een nucleaire wereldwijde catastrofe kwantificeert, heeft nog nooit zo’n hoog risico gemeten als vandaag.
Angstig door de Russische aanval op Oekraïne en door de recente herpositionering van de Verenigde Staten, voelt Europa zich buitenspel gezet en vreest het dat zijn vrede en welvaart gevaar lopen. Politici reageren kortzichtig met een oproep om op continentale schaal een kolossale hoeveelheid middelen te mobiliseren om meer doods- en vernietigingswerktuigen te produceren. Op 4 maart 2025 publiceerde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, het “ReArm Europe Plan”, met de verklaring dat “Europa klaar en in staat is om te handelen met de snelheid en ambitie die nodig zijn. […] We bevinden ons in een tijdperk van herbewapening. En Europa is klaar om zijn defensie-uitgaven massaal te verhogen.” De militaire industrie, die over enorme middelen en machtige invloed op politici en de media beschikt, blaast het vuur van een openlijk oorlogszuchtig verhaal op. De “angst voor Rusland” wordt aangewakkerd als een boeman, waarbij gemakshalve wordt genegeerd dat Rusland een BBP heeft dat lager is dan dat van Italië alleen. Politici zeggen, volledig onterecht, dat Rusland expansionistische doelen heeft ten opzichte van Europa en een bedreiging vormt voor Berlijn, Parijs en Warschau, terwijl het net heeft laten zien niet eens in staat te zijn om zijn voormalige satelliet Kiev in te nemen. Oorlogspropaganda wordt altijd gevoed door overdreven angst aan te wakkeren. Met diplomatie kan Europa terugkeren naar de vreedzame coëxistentie en samenwerking met Rusland die door de vervloekte Oekraïense kwestie is verstoord.
Het idee dat vrede afhangt van het overweldigen van de andere partijen leidt alleen maar tot escalatie, en escalatie leidt tot oorlog. De Koude Oorlog werd geen ‘hete’ oorlog en wijze politici van beide partijen waren in staat om hun sterke ideologische verschillen en hun respectieve ‘principekwesties’ te overwinnen en het eens te worden over een dramatische, evenwichtige vermindering van hun respectieve nucleaire bewapening. De START nucleaire verdragen tussen de VS en de Sovjet-Unie leidden tot de vernietiging van 80% van het nucleaire arsenaal op de planeet. Wetenschappers en intellectuelen aan beide zijden speelden een erkende rol in het aansporen van politici tot een rationele de-escalatie. In 1955 ondertekenden een van de meest prominente filosofen van de 20e eeuw, wiskundige en Nobelprijswinnaar voor literatuur Bertrand Russell en Nobelprijswinnaar voor natuurkunde Albert Einstein een invloedrijk manifest en de Pugwash Conferentie, die hierdoor geïnspireerd werd, bracht wetenschappers van beide zijden samen om te lobbyen voor de-escalatie.
Toen Russell in 1959 werd gevraagd om een boodschap voor het nageslacht achter te laten, antwoordde hij: “In deze wereld, die steeds nauwer met elkaar verbonden raakt, moeten we leren elkaar te tolereren, we moeten leren accepteren dat sommige mensen dingen zeggen die ons niet bevallen. Alleen op die manier kunnen we samenleven. Maar als we samen willen leven, en niet samen willen sterven, moeten we een soort naastenliefde en een soort tolerantie leren, die absoluut essentieel zijn voor het voortbestaan van menselijk leven op deze planeet.” We moeten vasthouden aan dit wijze intellectuele erfgoed.
Grote conflicten worden altijd voorafgegaan door enorme militaire investeringen. Sinds 2009 hebben de wereldwijde militaire uitgaven elk jaar een recordhoogte bereikt, en in 2024 zullen de uitgaven een recordhoogte van 2443 miljard dollar bereiken. Het “ReArm Europe Plan” verplicht Europa om 800 miljard euro te investeren in militaire uitgaven. Zowel de huidige president van de VS als de huidige president van Rusland hebben onlangs verklaard dat ze bereid zijn om gesprekken te beginnen voor normalisatie van de betrekkingen en voor een evenwichtige vermindering van de militaire uitgaven. De president van China roept herhaaldelijk op tot de-escalatie en een verschuiving van een confronterende mentaliteit naar een collaboratieve ‘win-win’ mentaliteit. Dit is de richting die we op moeten. En nu bereidt Europa zich voor op oorlog, met nieuwe militaire uitgaven die sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zijn voorgekomen. Is Europa nu bereid om met de zwaarden te zwaaien omdat het zich buitengesloten voelt?
De mensheid staat voor enorme wereldwijde uitdagingen: klimaatverandering, hongersnood in het Zuiden, de grootste economische ongelijkheid ooit, toenemende risico’s op pandemieën, kernoorlog. Het laatste wat we vandaag nodig hebben is dat het Oude Continent verandert van een baken van stabiliteit en vrede in een nieuwe krijgsheer.
Si vis pacem para pacem – als je vrede wilt, bouw dan aan vrede, niet aan oorlog.
ondersteund door:
– Bertrand Russell Peace Foundation
– Fronte del Dissenso (STOPWW3 INITIATIVE FOR PEACE)
– International Society of Doctors for Environment
Zie lijst met ondertekenaars hier