Ga naar de inhoud

Auf der Spur: Persoonlijk relaas van 50 jaar opstandige beweging in Duitsland

Ineen verscheen vorig jaar het boek Auf der Spur (Op het (goede) Spoor), een autobiografisch relaas van de politieke activiste Anne Reiche (1946). Ze heeft een tamelijk unieke en spectaculaire levensloop gehad. Zij heeft de begintijd van de radicale actiegroepen in Berlijn en het gewapend verzet van groepen als de RAF meegemaakt, de kraakbeweging in Hamburg en eindigt – in haar boek – met de demonstraties tegen de G20-top in 2017. En ze beschrijft dit alles in ontroerend simpele bewoordingen.

4 min leestijd

(Door Kees Stad)

Anne Reiche is het tegenovergestelde van de geharde ‘guerrillera’, ondanks de tien jaar die ze achter de tralies doorbracht in Duitse gevangenissen. Hoe ze daar terecht kwam, beschrijft ze in het eerste deel van haar boek. Op 19-jarige leeftijd verhuist ze van Esslingen, bij Stuttgart in Zuid-Duitsland naar Berlijn. Haar oudere broers hadden daar – begin jaren ‘60 – spannende verhalen over verteld en de eerste linkse literatuur naar huis gebracht. Ze vertrekt er ook heen met een vriendje, belandt op de filmacademie en zit binnen de kortste tijd in de ontluikende alternatieve cultuur en politiek, die al snel escaleert en radicaliseert. Een van de kringen waar ze vriendschap mee sluit, is die rond de muziekgroep Ton Steine Scherben en de zanger Rio Reiser, die een van haar beste vrienden wordt.

Ze leert de later bekende hoofdrolspelers van radikaal links kennen en bij een bankoverval – eigenlijk een hele serie tegelijk – wordt ze in 1970 gepakt. De Rote Armee Faktion bestaat dan officieel nog niet, en Anne zit ook dichter tegen de ‘Blues’ aan, de minder dogmatische Beweging van de 2e Juni. Ze moet tien jaar zitten, loodzware jaren waarin ze aan meerdere collectieve hongerstakingen meedoet die haar bijna het leven kosten. De beschrijvingen van het geweld dat er tegen haar en collega-gevangenen wordt uitgeoefend, met name tijdens de hongerstakingen, zijn gruwelijk.

Na tien jaar komt ze in 1982 vrij en komt min of meer toevallig en met haar ziel onder haar arm in Hamburg terecht. In de tussentijd is de autonome kraakbeweging tot bloei gekomen en – anders dan de meeste leden van de ‘guerilla-generatie’ – besluit ze na enige tijd om daar aansluiting bij te vinden. Uiteindelijk belandt ze in de Hafenstrasse-panden, een stel grote panden in het centrum die een bolwerk van de kraakbeweging gaan vormen als ze ontruimd dreigen te worden. Het tweede deel van het boek gaat dan ook helemaal over haar pand, de kraak (en later buurt-)beweging en hoe ze erin slagen om de strijd voor behoud van de kraakpanden te verbinden met die van de buurtbewoners en hun voetbalclub St Pauli. Een van de hoogtepunten is het concert dat ze organiseert in het Sankt Pauli-stadion voor behoud van de Hafenstrasse-panden en de buurt. Samen met Rio Reiser.

Het is allemaal geen puur juichverhaal dat ze optekent. Ze beschrijft ook hoe moeilijk het vaak is, ook voor haar persoonlijk en hoe deprimerend de omstandigheden vaak zijn. Haar aanwezigheid in de panden als voormalige politieke gevangene en de acties voor de nog vastzittende gevangenen, worden door de schandaalpers benut om de panden en de beweging erachter te criminaliseren en ontruimd te krijgen. Maar de Hafenstrasse worden – soort van – gelegaliseerd en de panden blijven dus behouden. Dat gebeurt na harde strijd en een spectaculaire periode van militante verdediging, waarna de burgemeester van Hamburg het niet aandurfde om de boel te ontruimen. Maar de periode na de legalisering is – zoals we in het boek kunnen lezen – bijna even problematisch als er allerlei krachten aan de panden gaan trekken en een deel van de bewoners de boel dreigt uit te verkopen.

Als haar vriend Rio Reiser overlijdt, en kort daarna haar broer, trekt ze het ook een tijd helemaal niet. Maar ze krabbelt weer op en het boek eindigt met de vrolijke beschrijving van heroplevende acties als de G20-topconferentie in Hamburg op massaal verzet getrakteerd wordt.

Er is een inmiddels hele stapel boeken van of over de voormalige politieke strijders/gevangenen van RAF en de Beweging van de 2e Juni. De meeste van hen willen niets met de latere sociale bewegingen te maken hebben, of ze verschuilen zich achter ondoorgrondelijke politieke analyses. Maar het verhaal van Anne Reiche is anders: politieke analyses spelen nauwelijks een rol, ze is van de praktische politiek en sociaal leven. Tegelijkertijd is ze bereid geweest tot het naadje te gaan. En heeft nu beschreven hoe ze dat klaargespeeld heeft.

Anne Reiche – Auf der Spur | Verlag: Edition Cimarron
ISBN 978-90-824465-2-4
€ 15,00

{youtube}2iKso30v3ns{/youtube}