Duistere Bank: Onthullend boek over de Deutsche Bank

Het boek is een dikke pil van (in de Nederlandse uitgave) 448 pagina’s. Hoewel het boek diep duikt in de ingewikkelde wereld van de financiële markten, is het toch goed te lezen lectuur. Door het verhaal voornamelijk op te hangen aan het persoonlijk drama van de zoon (Val) van een hoge medewerker van de Deutsche Bank, William Broeksmit, krijgt het een zeer menselijk perspectief. Bill Broeksmit pleegde in januari 2014 zelfmoord omdat hij kennelijk niet langer kon leven met de praktijken van de bank waar hij voor werkte. En Val heeft geprobeerd uit te zoeken wat er nu precies aan de hand was, en zocht daarvoor contact met de schrijver van het boek.

Het boek is het werk van een serieuze economische journalist, David Enrich. Ten tijde van de zelfmoord van de bankier werkte hij voor de Wall Street Journal in Londen, en daarna ging hij voor de New York Times werken. Enrich had al vaker geschreven over de merkwaardige financiële perikelen van Trump, en was gefascineerd door de even merkwaardige rol die de Deutsche Bank (DB) voor hem bleek te hebben gespeeld. Het werd steeds duidelijker dat Trump voor zijn financiële zaken nauw aan de DB verbonden is en daarvan afhankelijk is. Dat is om meerdere redenen van belang; de Deutsche Bank heeft Trump meerdere keren overeind gehouden toen hij feitelijk failliet was (of zichzelf failliet liet verklaren om van schuldeisers af te komen).

In Wall Street was Trumps reputatie dermate slecht geworden dat geen bank hem meer wilde steunen. Maar daarnaast, en daar schrijft het boek ook uitvoerig over, zijn er veel indicaties dat de Deutsche Bank een tussenstation is voor grote sommen geld van Russische tyconen, met op zijn minst stilzwijgende instemming van Putin zelf. En een derde reden waarom de Deutsche Bank zeer interessant is, is dat die de financiële geheimen van Trump beheert, inclusief zijn befaamde belastingaangiften, die tot nu toe zorgvuldig geheim zijn gebleven.

Het boek zelf kon niet bij die geheime documenten komen, maar bij komende rechtszaken in het district New York (over misbruik van gelden voor verkiezingscampagnes en illegale transacties en witwassen) kunnen die binnenkort boven tafel komen. Naar verluidt zullen dergelijke processen pas werkelijk op gang komen als Trump geen president meer is en niet meer beschermd wordt door zijn ambt. Tot die tijd zullen we het met de onderzoeksjournalistiek van mensen als David Enrich moeten doen.

Enrich schreef in de Amerikaanse traditie van literaire onderzoeksjournalistiek een spannend verhaal. Maar hij neemt ook de ruimte voor een lange aanloop om de voorgeschiedenis van de Deutsche Bank te beschrijven. Zo lezen we uitvoerig hoe de bank van een enigszins suffige ‘behoudende’ Duitse bank uitgroeit tot een wereldspeler. We zien hoe de Bank uitgroeit tot een enorme macht onder directeuren als Abs, Herrhausen (de aanslag van de RAF tegen de bankier wordt in het boek enthousiast beschreven) en diens opvolger Ackermann. De DB wordt daarmee een grootmacht, en de directeuren een soort ‘schaduwpolitici’. Zoals het boek beschrijft (op p. 195):

Net als Abs en Herrhausen voor hem, gedroeg Ackermann zich inmiddels steeds meer als staatsman. Hij reisde de wereld over in een privévliegtuig van NetJets en dineerde met wereldleiders, onder wie Vladimir Poetin en George W. Bush – nog los van een keurlijst aan Europese politici en leden van koninklijke families. Nu Europa midden in zijn eigen financiële crisis zat en landen als Griekenland en Ierland instortten, was Ackermann voor het hele continent een soort schaduwminister van Financiën geworden. Duitsland was in Europa het machtigst en kon zodoende de voorwaar den voor reddingsoperaties bepalen, en de Duitse kanselier, Angela Merkel, wendde zich geregeld tot Ackermann voor advies.

Na de crisis van 2008 ‘adviseerde’ Ackermann dan ook aan Merkel dat de schuldenlast van Griekenland – waar zijn bank flink aan geleend had – niet geherstructureerd moest worden, maar dat het land zware bezuinigingen opgelegd zou moeten worden om af te betalen.

Maar daar gaat het boek verder niet diep op in. Wel op de operaties in de Verenigde Staten, waar de vader van de hoofdpersoon, William Broeksmit, bij betrokken is. Het gaat dan vooral om de DBTCA, (Deutsche Bank Trust Company Americas). Broeksmit is eerder betrokken bij een schimmig spel om de oudste bank van Italië, de Monte dei Paschi overeind te houden en te helpen om de enorme verliezen verborgen te houden die de bank lijdt. Ook daar komt trouwens een topbankier om het leven als in 2013 David Rossi ‘van de vierde verdieping naar beneden valt’. In 2013 gaat Broeksmit ook met pensioen, maar hij blijft als een soort hobby actief in de raad van toezicht van de Amerikaanse trust-dochter DBTCA. Daar ontdekt hij dat er grote sommen geld in en uit gaan, en onverantwoorde risico’s worden genomen. Hij kaart dat intern aan, maar krijgt geen respons. Dan pleegt hij zelfmoord, en begint de thriller.

De zoon van Broeksmit, Val, is een typische voorbeeld van een verwend rijkeluiszoontje. Als zijn vader overlijdt weet hij eerst geen raad, en het is bijna instinctief dat hij de harde schrijven van zijn vader kopieert en veilig stelt, voor die in beslag worden genomen door politie en door IT-experts van de DB. Later zijn het die bestanden die een belangrijke rol spelen bij onthullingen over de Deutsche Bank en hun diensten aan Trump. Hij heeft – mede door zijn leven vol drugs en geldverspilling – geen contact meer met zijn moeder en we lezen in het boek hoe hij haar email weet te hacken om de correspondentie van zijn vader en de brieven die hij achterliet na zijn zelfmoord te verkrijgen.

De ‘smoking gun’ van Trump en de bank komt in het boek niet op tafel. Maar wel lezen we een intrigerend verslag van een enorme financiële macht en diens banden met een stel van de grootste machthebbers op deze aardbol. De kracht van het boek is dat het geen hysterisch complotverhaal neerzet, maar rustig uiteenzet hoe dat alles het werk is van mensen en politici van vlees en bloed.

————-

De duistere bank – David Enrich –  Xander Uitgevers

484 pagina’s | ISBN 9789401612449 | Prijs € 24,99

————-

Aanvulling: interview met Roel Janssen op Radio 1