Gewoontes Van De Zakenwereld: Roofzucht En Parasitisme
De redactie van Buiten de Orde (BdO) moet hebben gedacht: we nemen in het laatste nummer van 2018 een flinke dosis theorie op, dan heeft de lezer tijdens het kerstreces wat om over na te denken. Tijd voor stichtelijkheid dus, maar wel van de revolutionaire soort! Overigens zijn de diverse lopende acties niet vergeten. Het thema in dit nummer is ‘Duitsland’.
(Door Thom Holterman, oorspronkelijk verschenen op Libertaire Orde)
Reden? Honderd jaar geleden eindigde in november de Eerste wereldoorlog. De revolutie brak uit; anarchisten deden eraan mee. Ze werd neergeslagen onder regie van Duitse sociaaldemocraten. Een halve eeuw later liep ook mei 1968 vast mede door heulen met de vijand van Franse communistische en socialistische partij. Vind je het gek dat als er dan opnieuw een sociale revolte zich ontwikkelt, statelijke vakbonden en politieke partijen organisatorisch worden geweerd. Ik spreek over de beweging van de gele hesjes. Die werd actueel toen BdO ter perse ging, dus daar kon nog niet op worden ingegaan…
Een gerevolutioneerd begrip van revolutie
In dit nummer is opgenomen de aankondiging van een anarchisme-discussie. De bijdragen daarvoor zullen in het volgende nummer van BdO worden gepubliceerd. In het voorliggende nummer wordt al een voorschotje op die discussie genomen, zo onderken ik. De vertaalde bijdrage getiteld ‘Marxisme voor anarchisten, De (meer)waarde van radicale theorie’ en het eveneens vertaalde vraaggesprek getiteld ‘Een gerevolutioneerd begrip van revolutie’ (een vraaggesprek met het Gustav Landauer Denkmalinitiative uit Berlijn) vallen daar naar mijn zienswijze onder. Het eerste genoemde artikel moet anarchisten helpen verschillende oude barrières te nemen. Het kan maken dat zij daardoor open komen te staan voor fundamenteel geformuleerde kritiek door Marx op de burgerlijke economie.
Het tweede artikel toont hoe in het heden gebruik kan worden gemaakt van denkbeelden een eeuw geleden geformuleerd – in dit geval door Gustav Landauer –. In het Duitsland-dossier is ook een beschouwing opgenomen van Jan Bervoets over ‘De radenrepubliek van München’. En om het niet te vergeten: aan de vooravond van de Tweede wereldoorlog vond een ware vluchtelingencrisis plaats, beschreven door Johny Lenaerts. Buiten en binnen het Duitsland-dossier eveneens aandacht voor fascisme, nationaalsocialisme en alt-right. Verleden en heden mengen zich dus. Eerst komt men in BdO tegen van Nayokosadashi ‘Het fascisme is terug’ en daarna, in het dossier, ‘Gevaarlijke bondgenoten, Rechtse burgers en neonazi’s vinden elkaar’, door John Postma.
Als slot van dit dossier een verslag van de bezetting van Hambach Forst, een bos bij de Duitse bruinkoolmijn ter hoogte van Sittard. Er opereren de grootste rijdende en gravende machines op aarde en het gebruik is de grootste bron van CO2-uitstoot in Europa… Rampzalig in alle opzichten.
Roofzucht en parasitisme
Daar in de buurt van Sittard trekt men zich dus geen moer aan van die uitstoot, terwijl rond de effecten van die uitstoot de burgerbevolking de bekostiging van de afwending van die effecten wordt opgelegd. Wat is hier aan de hand? Om eens niet op Marx maar op de Amerikaanse econoom en socioloog Thorstein Veblen (1857-1929) te wijzen, geef ik hier voor een beter begrip een citaat uit diens The Theory of the Leissure Class (1899) (Nederlandse vertaling: De theorie van de nietsdoende klasse (Arbeiderspers, 1974). Veblen leert je – al in 1899 – de nietsdoende klasse te zien als plunderend, rovend, roofzuchtig. ‘De accumulatie van rijkdom (door de nietsdoende klasse) impliceert een ontneming (uitbuiting) van de andere kant (de volksklasse). Het directe resultaat is dus ongelijke verdeling van rijkdom’. ‘De gewoontes van de zakenwereld zijn gevormd door het selectieve oogmerk van het beginsel van roofzucht en parasitisme’ (p. 126-129). Als dit in 1899 te constateren was, is in 2019 daar dan fundamentele verandering in gekomen?
Zou op die laatste vraag een positief antwoord volgen, dan was de voornoemde bruinkoolmijn al lang gesloten en dan zouden in BdO beschreven actiemomenten als ‘De ontruiming van ‘het landje’, Utrecht’ (een interview), ‘Lutkemeerpolder, Speculatie en corruptie gefaciliteerd door gemeente Amsterdam’ tot de verleden tijd behoren. Evenmin zou men dan, zoals nu in het nummer van BdO, kunnen lezen over ‘De verwoestende bosbranden zijn een misdaad van staat en kapitaal’ (een aanklacht door de Anarchistische Politieke Organisatie Griekenland). Het is allemaal ingegeven door roofzucht en parasitisme, nog steeds! Vraag: hoe raken we ervan af. De richting voor een antwoord wordt onderzocht in het artikel van de Franse econoom en politicoloog Serge Latouche (vertaling van Johny Lenaerts) in BdO getiteld ‘De grote transitie van degrowth, Alternatieven voor de groei-maatschappij en hoe er te geraken’.
Thom Holterman
Buiten de Orde, nr. 4, 2018, 84 blz., prijs 2,50