geschiedenis

Osvaldo Bayer was een linkse journalist in Argentinië, in een tijd dat je dat je leven kon kosten. Hij maakte onder andere het internationaal geruchtmakende en verfilmde boek over de anarchistische vakbonden en hun opstand in Patagonië in de jaren 1920. Hij overleed in 2008, en zijn dochter Ana Bayer maakte een uitgebreid portret van haar vader, dat nu integraal te zien is.

Media en politici hebben het zelden of nooit over anarchisme, een sociale strijd met een lange en bloemrijke geschiedenis. Behalve als er woeste burgers op straat te vinden zijn, en met name als ze die de politie te lijf gaan en/of vernielingen aanrichten, dan is het etiket al snel van stal gehaald. Hier twee recente bijdragen (van krapuul en doorbraak) die stellen dat de vergelijking nergens op slaat. Met veel literatuurverwijzingen over wat anarchisme dan wel is.

In de aankondiging op Libertaire Orde van de publicatie van het tweede nummer van de Duitse tijdschrift espero, beloofde ik een apart item te maken van het artikel van Jochen Schmück getiteld ‘Verschijnt na de pandemie de Anarchie?’. Hieronder treft u dit aan in de vorm van een samenvatting van zijn bijdrage. Het levert een opzet voor een discussie over anarchisme. Jochen Schmück is een Duitse socioloog die zich al lange tijd met het anarchisme bezighoudt. Hij is een van de oprichters van de Duitstalige Anarchisme databank (DadA). Met hem wordt door die site een vraaggesprek gehouden na het tienjarige bestaan daarvan, getiteld ‘Alles bleibt Anders’.

Terwijl miljoenen mensen gefascineerd zijn door verzonnen samenzweringstheorieën, gaan de echte samenzweringen die onze wereld vernielen, ongezien hun gang. Hier zijn vijf echte bedreigingen waar iedereen van op de hoogte moet zijn en actie tegen zou moeten ondernemen.

In mijn jonge jaren trof ik regelmatig een oude troskist en sprak met hem vaak over zijn politieke ervaring in vervlogen tijd. In zijn jonge jaren, het tijdperk van de Russische revolutie, had hij zich met anderen voorbereid op de komende revolutie in Nederland. Ze begrepen dat dit niet zonder gebruik van geweld zou gaan en oefenden zich in jujitsu (judo). Toen ik las over de verschijning van een stripboek over het verhaal van de amazones van Londen, de jujitsu-suffragettes, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Hieronder het korte bericht dat Fahrenheit 451 maakte over het stripboek Jujitsuffragettes, Les amazones de Londres.

Op 1 oktober was het 55 jaar geleden dat in Indonesië een van de grootse misdaden van de twintigste eeuw begon. Die ochtend besloten Indonesische generaals hun plannen voor een staatsgreep in beweging te zetten. Deel van deze plannen was het systematisch vermoorden van hun politieke tegenstanders. In de daaropvolgende maanden werden meer dan een half miljoen mensen vermoord.

De nederlagen van Jeremy Corbyn en Bernie Sanders hebben de grenzen van de linkse electorale politiek blootgelegd. Het is tijd om terug te kijken op de verrassende opkomst en de plotselinge ondergang ervan.

Groei, groei, groei dat is wat het kapitalisme als politiek economisch systeem beoogt. De mensen wordt voorgehouden dat zij mee profiteren van die groei. Dat is slechts ten dele waar. De verdeling van het aangegroeide vermogen en kapitaal is asociaal. Op wereldschaal, het niveau waarop het kapitalistisch systeem werkt, is te zien dat de armoede volstrekt niet is verdwenen. Neem bijvoorbeeld de arbeidsmigranten en de economische vluchtelingen. Ze komen niet voor de lol naar het rijke westen: het oude centrum van productie, groei en meerwaarde. De vraag is echter: wordt die meerwaarde nog wel in het traditionele centrum geproduceerd?

 ‘Wie het woord ‘anarchisme’ gebruikt en in een adem verder praat over het nut van revolutie, kan rekenen op gefronste wenkbrauwen. Gaat het hier om extreme linksigheid van het type dat al vaak is uitgemond in bomaanslagen en andere narigheid? Nee, daarover gaat het allemaal niet als het boek Revolutie van Gustav Landauer (1870-1919) op tafel ligt, in een overigens mooie nieuwe uitgave van Kelderuitgeverij te Utrecht.’ Dit schrijft Tjerk de Reus als inleiding bij zijn korte bespreking van Landauer’s boek Revolutie. Zie hieronder zijn oordeel over de tekst.

Gustav Landauer is een van de belangrijkste stemmen van het Duitse libertaire socialisme. Zijn Oproep tot socialisme (1911) is in vele talen uitgegeven. Tegenover de vernielingen die de industrialisering heeft aangericht, prees hij de gefedereerde gemeenschappen die geworteld zijn in het plattelands- en dorpsleven; tegen de achtergrond van de wereldoorlog riep hij geweldloos op tot een algemene staking; tegen de achtergrond van het parlementarisme prees hij de directe democratie en de zelfbestuurde arbeidersraden.

Over de standbeelden van Christoffel Columbus en degenen die die beelden opgericht hebben. En een pleidooi om ook de sokkels weg te halen. Het is beter dat er niemand boven en onder ons staat. Laten we niet alleen de monumenten omverwerpen, maar ook de sokkels weghalen. Een grote nivellering, sociaal en materieel.

Raoul Vaneigem heeft zich in een openbare brief (van 31 januari 2020) gericht aan de opstandelingen in Chili. Het is een antwoord op een vraag om verduidelijking van het begrip ‘openbaar goed’. Die brief is in verschillende talen verspreid. Onlangs heeft onze Belgische kameraad Geert Carpels daarvan een Nederlandse vertaling gemaakt. Hieronder treft u de tekst aan. [ThH]

Onder die titel heeft de Belgische maatschappijcriticus, activist en oud-situationist Raoul Vaneigem een betoog opgezet naar aanleiding van het over de hele wereld rondzweven van het coronavirus. Het betoog verscheen voor het eerst op de Franse site La voie du jaguar, op 10 april 2020. Onze Belgische kameraad Geert Carpels heeft een Nederlandse vertaling bezorgd. Hieronder de overdenking van Vaneigem. Hij vraagt niemand akkoord te gaan met hem, en nog minder om hem te volgen. Hij gaat zijn weg. Daaraan voegt hij toe: ‘Het staat iedereen vrij hetzelfde te doen. Immers, de begeerte om te leven kent geen limieten. Ons echte land is overal waar de vrijheid om te leven wordt bedreigd. Onze aarde is een land zonder grenzen’.

Het woord populisme wordt al jaren in ons tijdperk misbruikt. Een politicus die zich van demagogie of van racistische opmerkingen bedient, wordt populist genoemd, niet demagoog of racist. Wat is dat voor een onzin. En dan te weten dat het woord populisme al als scheldwoord werd gebruikt voor midden negentiende eeuwse Russische socialisten, de narodniki.

Een diepe duik dit jaar en volgend jaar snel weer groeien. Dat is de optimistische voorspelling van economen. Maar er zijn nogal wat vervelende 'details' waar ze geen rekening mee houden.

De uitbraak van de pandemie van het corona virus, officieel zo aangeduid sinds 11 maart 2020. roept grote vragen op. Waar is dat virus vandaan gekomen? Waarom is het op verschillende plaatsen uitgebroken? Hoe werkt die verspreiding? Dat zijn er maar een paar. Als niet viroloog zal ik me niet met de biologische en medische kant bezighouden. Met mijn achtergrond als historicus kijk ik hoe politiek en bestuurlijk op de uitbraken is gereageerd. Nederland tussen eind januari en half maart staat daarbij centraal.

Het ziet er weinig vrolijk uit in deze wereld. Dat ligt niet aan het coronavirus. Wij hebben dat gemaakt. Want leven wij (de mensheid) niet sinds de laatste eeuwwisseling in het antropoceen, de aanduiding dat de actuele situatie van klimaat en atmosfeer het gevolg is van menselijke activiteit; de mensheid is de machtigste positie geworden? Wetenschappers hebben dat voor ons geconstateerd: de toestand van de wereld is ons product. In dat geval is het coronavirus ook ons product.

De 91-jarige linguïst en filosoof Noam Chomsky zit in zelf-isolatie te midden van de corona-pandemie. Hij gaf een interview aan collega-filosoof  Srecko Horvat (van DIEM 25). Al Jazeera maakte daar op zijn beurt en verslag van, dat hier wordt samengevat. Chomsky laat geen spaan heen van het beleid van de VS en waarschuwt dat als de pandemie eindelijk voorbij is, we nog steeds zitten met het grote gevaar van nucleaire oorlog en klimaatverandering.

Samenwerking en wederzijdse hulp tussen dieren en tussen mensen hebben meer nog dan de strijd om het bestaan, de wereld gevormd. Het is volgens Peter Kropotkin het cruciale principe om iedereen en elkaar de grootste zekerheid, de beste garantie van het bestaan en van de vooruitgang te verlenen.

De Franse krant Le Monde vroeg in haar uitgave van 20 maart aan een aantal schrijvers en filosofen welk boek ze in deze crisisperiode de lezers zouden aanraden. De filosofe Corine Pelluchon (auteur van o.m. ‘Pour comprende Levinas’, raadde de lezers de lectuur aan van (in Nederlandse vertaling) ‘Wij Eichmannetjes’ van de Duitse filosoof (en eerste echtgenoot van Hannah Arendt) Günther Anders.