geschiedenis

Perry Anderson publiceerde de afgelopen maanden drie interessante essays over de Europese Unie in de London Review of Books (LRB). De essays zijn vrij beschikbaar (met een toegangsbeperking per maand), maar vrij lang, wat veel potentiële geïnteresseerden kan afschrikken. Van verschillende zijden had men het gelukkige idee om er samenvattingen van te maken.

De titel van een boek van Rudolf Rocker, van vijf jaar geleden, luidde ‘Het anarchistische geheugen’. Het ging over het werk van Max Nettlau (1865-1944), de Oostenrijkse taalwetenschapper en tegelijk libertair denker naast historicus van het ‘moderne’ anarchisme. Hij plaatste het anarchisme als deel van de arbeidersbeweging en volgde dat in allerlei sociale bewegingen die zich rond de anarchie ontwikkelden. Nettlau heeft bijna alle grote, bekende en minder bekende anarchisten die maar in zijn levensperiode te ontmoeten waren, gekend.

18 maart 1871. Het is 3 uur in de ochtend. Twee brigades van het Franse leger – 6.000 man sterk – vallen Parijs binnen. Hun opdracht? Korte metten maken met die rebelse hoofdstad! De 250 kanonnen die Parijs verdedigen (en die betaald waren door de inwoners) in beslag nemen én de nationale garde ontwapenen. Dat bevel kwam van Adolphe Thiers die hoofd was van de uitvoerende macht van de toenmalige machteloze Franse republiek.

Dit essay heeft een bijzondere achtergrond. Het behandelt een in 2004 geschreven artikel van Andrej Grubacic en David Graeber: ‘Anarchisme, de revolutionaire beweging van de eenentwintigste eeuw.’ Ik wilde het aanvankelijk schrijven in de zomer van 2020. In september van dat jaar, stierf David Graeber. Dat nieuws kwam voor mij en vele anderen als een schok. Dit essay veranderde van een poging om een artikel van twee belangrijke anarchistische auteurs te behandelen, in een eerbetoon aan een van hen. Ik weet hoe fijn David Graeber het vond om kwesties die hem dierbaar waren te bespreken. We kwamen voor het eerst met elkaar in contact toen ik zijn veelgelezen essay ‘The New Anarchists’ in het Duits vertaalde.

Podcast (Nederlandstalig) naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de rebellie van Kronstadt tegen de dictatuur van de bolsjewieken. Hier op archive.org en hieronder ingebed.

Het is maar de vraag of op 18 maart aanstaande de grote herdenking van de Commune van Parijs kan plaatsvinden. Het is dan precies anderhalve eeuw geleden dat een groot deel van de bevolking van Parijs in opstand kwam tegen het centrale Franse gezag. Ieder jaar wordt de Commune op 18 maart en op 1 mei herdacht op de begraafplaats Père Lachaise in Parijs, maar juist dit jaar is het een bijzonder herdenkingsjaar. De Commune duurde slechts twee maanden en tien dagen en werd door de regeringstroepen bloedig neergeslagen. Wat was dat ook al weer, de Commune van Parijs? Is er in het Parijs van vandaag de dag nog iets terug te vinden van deze historische periode uit de Franse geschiedenis? Martin Smit doet dit uit de doeken. [ThH]

Op 13 maart overleed op 85-jarige leeftijd oud-journalist en schrijver Igor Cornelissen. Voor de AS schreef hij tussen 2013 en 2021 drieëntwintig afleveringen van zijn rubriek Bijvangst. In het afscheidsnummer van de AS, nummer 208, verscheen zijn laatste bijdrage. Martin Smit liep langs het schrijvende leven van Igor en noteerde onderwijl een aantal hoogtepunten. Een teken van herinnering!

150 jaar geleden barstte de Commune van Parijs los, om een onvergetelijke indruk achter te laten. En vijftig jaar later was het de beurt aan Kronstadt. Beide worden dit jaar uitvoerig herdacht, want er zijn belangrijke lessen te leren.

Donderdag 18 maart is het 150 jaar geleden dat de parijse Commune 'uitbrak'. De vertaling van het laatste hoofdstuk, getiteld Samenvatting en Perspectief van het boek van Detlef Hartmann en Christopher Wimmer: “Die Kommunen vor der Kommune 1871. Lyon-Le Creusot-Marseille- Paris”, vorige maand verschenen bij Assoziation A, pp. 132-139. De auteurs maken een vergelijking tussen de Commune van 1871 en haar voorlopers, en het fenomeen van de Franse gele hesjes. Het boek is ook een bijdrage om ons deze geschiedenis toe te eigenen en haar dus aan de orthodox marxisten te ontfutselen. De gebeurtenissen van 150 jaar geleden hebben relevantie voor ons nu, en de nabije toekomst.

Komend weekend, zaterdag 20 en zondag 21 maart, wordt er een uitgebreide conferentie georganiseerd ter herdenking van (het neerslaan van) de Commune van Kronstadt van 1921.

Gesprek met Salo Muller (online) Holocaustoverlevende: Waarom de Deutsche Bahn AG een schadevergoeding moet betalen voor de deportaties van de Deutsche Reichsbahn naar de vernietigingskampen

Ondanks haar inspanningen om een vreedzame uitkomst mogelijk te maken, leidde de meedogenloze onderdrukking van de opstand door het Rode Leger tot een definitieve breuk van Goldman met de Bolsjewieken.

Osvaldo Bayer was een linkse journalist in Argentinië, in een tijd dat je dat je leven kon kosten. Hij maakte onder andere het internationaal geruchtmakende en verfilmde boek over de anarchistische vakbonden en hun opstand in Patagonië in de jaren 1920. Hij overleed in 2008, en zijn dochter Ana Bayer maakte een uitgebreid portret van haar vader, dat nu integraal te zien is.

Media en politici hebben het zelden of nooit over anarchisme, een sociale strijd met een lange en bloemrijke geschiedenis. Behalve als er woeste burgers op straat te vinden zijn, en met name als ze die de politie te lijf gaan en/of vernielingen aanrichten, dan is het etiket al snel van stal gehaald. Hier twee recente bijdragen (van krapuul en doorbraak) die stellen dat de vergelijking nergens op slaat. Met veel literatuurverwijzingen over wat anarchisme dan wel is.

In de aankondiging op Libertaire Orde van de publicatie van het tweede nummer van de Duitse tijdschrift espero, beloofde ik een apart item te maken van het artikel van Jochen Schmück getiteld ‘Verschijnt na de pandemie de Anarchie?’. Hieronder treft u dit aan in de vorm van een samenvatting van zijn bijdrage. Het levert een opzet voor een discussie over anarchisme. Jochen Schmück is een Duitse socioloog die zich al lange tijd met het anarchisme bezighoudt. Hij is een van de oprichters van de Duitstalige Anarchisme databank (DadA). Met hem wordt door die site een vraaggesprek gehouden na het tienjarige bestaan daarvan, getiteld ‘Alles bleibt Anders’.

Terwijl miljoenen mensen gefascineerd zijn door verzonnen samenzweringstheorieën, gaan de echte samenzweringen die onze wereld vernielen, ongezien hun gang. Hier zijn vijf echte bedreigingen waar iedereen van op de hoogte moet zijn en actie tegen zou moeten ondernemen.

In mijn jonge jaren trof ik regelmatig een oude troskist en sprak met hem vaak over zijn politieke ervaring in vervlogen tijd. In zijn jonge jaren, het tijdperk van de Russische revolutie, had hij zich met anderen voorbereid op de komende revolutie in Nederland. Ze begrepen dat dit niet zonder gebruik van geweld zou gaan en oefenden zich in jujitsu (judo). Toen ik las over de verschijning van een stripboek over het verhaal van de amazones van Londen, de jujitsu-suffragettes, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Hieronder het korte bericht dat Fahrenheit 451 maakte over het stripboek Jujitsuffragettes, Les amazones de Londres.

Op 1 oktober was het 55 jaar geleden dat in Indonesië een van de grootse misdaden van de twintigste eeuw begon. Die ochtend besloten Indonesische generaals hun plannen voor een staatsgreep in beweging te zetten. Deel van deze plannen was het systematisch vermoorden van hun politieke tegenstanders. In de daaropvolgende maanden werden meer dan een half miljoen mensen vermoord.

De nederlagen van Jeremy Corbyn en Bernie Sanders hebben de grenzen van de linkse electorale politiek blootgelegd. Het is tijd om terug te kijken op de verrassende opkomst en de plotselinge ondergang ervan.

Groei, groei, groei dat is wat het kapitalisme als politiek economisch systeem beoogt. De mensen wordt voorgehouden dat zij mee profiteren van die groei. Dat is slechts ten dele waar. De verdeling van het aangegroeide vermogen en kapitaal is asociaal. Op wereldschaal, het niveau waarop het kapitalistisch systeem werkt, is te zien dat de armoede volstrekt niet is verdwenen. Neem bijvoorbeeld de arbeidsmigranten en de economische vluchtelingen. Ze komen niet voor de lol naar het rijke westen: het oude centrum van productie, groei en meerwaarde. De vraag is echter: wordt die meerwaarde nog wel in het traditionele centrum geproduceerd?