frankrijk

Deelnemers aan de 1 Mei optocht in Parijs die voor de chargerende politie in een ziekenhuis vluchten voor traangas: une attaque, aldus minister van Binnenlandse Zaken Castaner. Syndicalisten die doelbewust met traangas worden bestookt. De presidentiële partij La République en Marche (LRM) die paniekerig naar de Europarlementsverkiezingen trekt. En president Emmanuel Macron die nu al voor 2022 op een herhaling mikt van zijn match tegen Marine Le Pen. Na zes maanden gilets jaunes en een Grand Débat, leeft Frankrijk nog altijd dans “la morosité”, in een sombere stemming.

Volk, populisme, termen die in het hedendaagse politieke debat veelvuldig worden gebruikt in heel verschillende zin. Aldus behoren ze tot de categorie ‘containerbegrippen’. Het woord volk wordt in de politieke filosofie omgesmeed van ‘een veelheid’ tot een ‘politiek instituut’, de demos (te herkennen in democratie: regering door het volk). In dit geval kent het geen nationale verwijzing, maar de mogelijkheid bestaat wel het nationale element eraan toe te schrijven: de ethnos, het ‘genationaliseerde’ volk.

Op zaterdag 23 maart kwamen de gilets jaunes voor de negentiende week op rij op straat in vele Franse steden. DeWereldMorgen.be zakte af naar Lille voor de acte XIX, liep mee in de betoging en zag een beweging die na negentien weken nog steeds springlevend is.

De beweging van de gele hesjes levert een voorbeeld van een actuele sociale opstand (althans in Frankrijk). Het feminisme daarentegen is tegelijk een actuele en langlopende aangelegenheid van vrouwen met het oog op hun bevrijding maar ook van mannen gelet op de noodzakelijke ontmanteling van het patriarchaat. Bij dit alles kan je niet wachten op anderen of welke instituties ook die zeggen voor jou in de bres te springen (zoals gebureaucratiseerde politieke partijen en vakbonden).

Poging tot duiding van Frankrijks grootste naoorlogse sociale verzet

Het ‘geweld’ van de Gele Hesjes vorige week heeft velen heftig opgewonden. Zozeer zelfs, dat zij het helemaal gehad hebben met deze beweging. Misschien is het verstandiger om nog eens te overwegen waar het allemaal ook weer over ging en wat er door dit protest bereikt is. Maar ook de provocaties en het geweld van de staat in aanmerking te nemen.

De Franse gilets jaunes maken zich op voor wat ze zelf 'het ultimatum' noemen. Aanstaande zaterdag zakken ze van over het hele land opnieuw af naar Parijs. Deze niet aflatende mobilisatie kan niet los gezien worden van het enorme democratische deficit in Frankrijk.

Vorig jaar werd de revolte van Mei 1968 herdacht. En dan verschijnt in Frankrijk de leus ‘Zij herdenken, wij hervatten’. Niet verwonderlijk is dat die leus nu geknoopt wordt aan de beweging van de gele hesjes. Bij degene die er over schrijft in het februari-nummer van Le Monde libertaire (nr. 1803; 2019) spreekt hoop. Het zou goed zijn als de gele hesjes en de overweldigende meerderheid van het gewone volk dat zich in hun eisen herkent, zich niet laten beïnvloeden door de stuurlui aan wal van allerlei soort, de journalisten, de zogeheten experts, de bureaucratische syndicalisten, de gewetenloze politici.

“L’Algérie est une république, pas une monarchie” is de centrale leuze waarachter honderdduizenden boze Algerijnen de voorbije dagen opstapten. Dat president Bouteflika, 81 en zwaar ziek, toch zijn kandidatuur indiende voor een vijfde ambtstermijn, is geen flauwe grap. De meeste Algerijnen kunnen er alleszins niet mee lachen.

Intussen is het duidelijk, de tweede gaspijplijn vanuit de Russische  regio nabij Sint Petersburg – de eerste werd in gebruik genomen november 2011 – naar de oude Hansastad Greifswald in Mecklenburg-Vorpommern, is het onderwerp van een serieus dispuut tussen Berlijn en Washington, en tussen Berlijn en verschillende Centraal-Europese EU-leden.

In de beginjaren 1980 werd in Nederland een ‘Brede Maatschappelijke Discussie’ georganiseerd. Ze ging over wel of niet (meer) kernenergie. Die discussie had een uitkomst: geen kernenergie. Dit was niet naar zin de regering en dus (!) wilde zij die uitkomst naast zich neerleggen. Maar toen deed zich de kernramp in Tsjernobyl voor (1986). De regering liet het er maar verder bij. Machthebbers van de verlichte soort willen best discussie, maar die is er alleen om de boel af te leiden of om mensen om de tuin te leiden.

De opkomst van Bolsanaro in Brazilië, Trump in de VS en extreemrechts in heel Europa brengt het woord ‘fascisme’ op ieders lippen. Maar dat opkomende rechts onderscheidt zich in belangrijke opzichten van het twintigste-eeuwse fascisme. Nicolas Allen en Martín Cortés intervieuwde Enzo Traverso hierover voor Jacobin.

De Projectgroep Europa van Attac Duitsland verklaarde zich solidair met de Franse ‘gele hesjes’, en maakte daarbij ook een interessante analyse van deze protestbeweging. In het Nederlands vertaald door Ander Europa.

De Franse president Macron richtte zich op 13 januari ll. in een Lettre aux Français tot zijn burgers. Hij wil un grand débat national organiseren teneinde “het woord terug te verlenen aan de Fransen over de uitwerking van het overheidsbeleid dat hen aanbelangt”. Daarmee hoopt hij een eind te maken aan de beweging van de gilets jaunes – de ‘gele hesjes’ – die sinds oktober 2018 het woord nemen over … het overheidsbeleid dat hen aanbelangt.

Het vorige nummer van Le Monde libertaire(LMl van december 2018) had als dossier ‘Voeding’. Daarin kwam het eerste deel van een artikel voor over een alternatieve manier van agrarische activiteit. Het ging over biodynamisch tuinieren die op het eerste gezicht sympathiek aandoet. In het januarinummer van LMl (nr. 1802), dat hier ter bespreking voorligt, is het tweede, tevens slotdeel van het artikel opgenomen.

 Naar aanleiding van zijn nieuwe boek Bijdrage tot de opkomst van gebieden bevrijd uit de greep van staat en handel (2018) werd de Belgische maatschappijcriticus Raoul Vaneigem via digitale weg een vraaggesprek afgenomen door het Franse tijdschrift Nouveau Magazine littéraire. De vragen werden schriftelijk gesteld. Zijn antwoorden werden zonder wijzigingen gepubliceerd. Geert Carpels vertaalde het in het Nederlands en verschafte het mij ter publicatie. De tekst is integraal in het Frans te lezen op de site La voi du jaguar.

Dat de Belgische maatschappijcriticus Raoul Vaneigem (1934) zich op enig moment over de revolte van de beweging van de ‘gele hesjes’ zou uitlaten, was te voorzien. Een onlangs verschenen Franstalige aanmoediging werd al snel in het Nederlands vertaald door Geert Carpels (van wie ik de tekst ook ontving). Raoul heeft het allemaal al eens meegemaakt, als situationist. Hij sloot zich in 1961 aan bij de situationistische beweging waarvan hij tot 1970 deel zou uitmaken. In een in boekvorm verschenen vraaggesprek tussen hem en de auteur Gérard Berréby onder de titel Niets heeft een eind, alles een begin, leest men over een aan- en ingrijpend deel van zijn activistische leven (het boek is eerder op Libertaire orde besproken). Het vuur brandt nog steeds zo blijkt uit zijn hieronder in vertaling opgenomen betoog (TH).

Om bij de presidentsverkiezingen Marine Le Pen te blokkeren, worden de Fransen opgeroepen om op Emmanuel Macron te stemmen. Achttien maanden later, uitgedaagd door een sociale beweging die door driekwart van de Fransen gesteund wordt, stuurt de regering gepantserde voertuigen de Champs-Elysées op. Onder het politiegeweld vallen er in Marseille een dode, een 81-jarige vrouw op haar balkon, en talrijke zwaar gewonden in heel het land.

Even kort, want we moeten natuurlijk zo zelf demonstreren; de opstand in Frankrijk vandaag...

De afdeling transport van de grootste Franse vakbond CGT roept op om vanaf vrijdag te staken en alle logistieke centra te blokkeren. De maatregelen die Macron heeft aangeboden als reactie op de actiegolf van de gele Hesjes (en andere arbeidsconflicten die al langer speelden) zouden volgens de vakbond niet genoeg zijn.