frankrijk

Denk je dat een platte pet en een sjaal je een anarchist maken?"

Parijs, 1789, 14 juli. De Bastille wordt bestormd en een zucht van vrijheid waait door de straten van Parijs. Een revolutionaire schokgolf jaagt alle Europese aristocratieën angst aan. Verbeeld in de film ‘Un Peuple et Son Roi’ (Een Volk en zijn Koning).

Bij hoge uitzondering een recensie in het Engels. Van het Franstalige boek The Great Offshore (‘About Art, Money, Sovereignty, Governance, and Colonialism’). Vertaling van de recensie naar het Nederlands kunt u hier spoedig verwachten.

De Franse kiezers volharden in meerderheid in het niet-kiezen: opkomst 33 % bij de tweede ronde van de regionale en departementsverkiezingen. En de minderheid die wel kiest, volhardt in de keuzes van vroeger: de uittredende besturen, rechts of links, worden herkozen. Tot grote ontgoocheling van de uiterst-rechtse Marine Le Pen. En tot ergernis van president Emmanuel Macron die pronkte dat hij de tegenstelling rechts-links had overstegen.

De redactie van de populaire radiozender Europe 1 heeft vijf dagen actie gevoerd tegen het ontslag van een collega, maar vooral tegen de komende annexatie van de zender door miljardair Vincent Bolloré. Die wil Europe 1 vast ankeren aan zijn tv-nieuwszender CNews, die zich zelf in het nieuws werkt met dagelijkse porties uiterst-rechtse haatpraat. De redactie beëindigde de staking woensdag na een onderhoud met de bedrijfsleiding, maar zonder echt toegevingen te hebben afgedwongen. Bolloré is toch niet te stoppen, aldus de moedeloze actievoerders.

Een nieuwtje dat ook hier in de lage landen voor oplettendheid zou mogen zorgen. De Franse politie heeft voor het eerst een zogenaamd geluidskanon ingezet. Het gaat om een kloon uit de familie van de Long Range Acoustic Device (LRAD) waar een smerige pieptoon uitkomt die demonstranten zou moeten verspreiden.

Een van de politiek filosofen en maatschappijcritici bij wie je altijd wel iets tegenkomt, dat tot denken dwingt, is Cornelius Castoriadis. Daarvoor hoef je het niet altijd met hem eens te zijn. Hij heeft een enigszins wonderlijke levensloop. In Turkije geboren, maar opgegroeid in Griekenland, waarna hij zich vestigde in Frankrijk. Hij vormde zich als marxist, tendens trotskisme. Daaraan ontgroeide hij en richtte samen met de Franse filosoof Claude Lefort het sociaal-politico en anti-totalitaire tijdschrift Socialisme of barbarij op (en een politieke groep onder dezelfde naam). In zijn verdere ontwikkeling naderde hij het anarchisme. Er zijn dan ook tot op deze dag anarchisten die hem weten te waarderen. En terecht.

De operatie Barkhane stopt. De Franse president Emmanuel Macron kondigt een “grondige transformatie” aan van de Franse militaire ingreep in de Sahel. De operatie begon 7 jaar om het jihadistisch terrorisme in Mali te stoppen. Na zeven jaar heeft die terreur zich uitgebreid dot de Sahel en zelfs ver erbuiten. Samengevat: Barkhane is één grote mislukking.

De jaren van Annie Ernaux beschrijft in stuwende taal herinneringen uit haar leven en dan vooral de context. Er zijn weliswaar beelden van een meisje dat steeds ouder wordt, maar het gaat niet over dat leven, maar het leven er omheen. Bij dat leven past ook wat op het moment zelf niet beleefd werd, maar juist werd gemist. Achteraf beschouwd zijn de ervaringen van de hoofdpersonage beperkt geweest. Ze waren vaak niet gebonden aan een grotere wereld en gingen als losse feitjes de zee van het vergeten in. Ernaux reconstrueert en rijgt achteraf die gebeurtenissen aan het snoer van de maatschappelijke ontwikkelingen.

De Fransman Alexandre Marius Jacob werd geboren in Marseille. Na de ‘primaire’, de Franse lagere school, vertrok Marius als scheepsjongen naar zee. Al heel jong verdiepte hij zich in het anarchisme door het lezen van brochures en boeken. Na enkele jaren zocht hij werk aan wal; onderwijl raakte hij betrokken bij enkele strafrechtelijk relevante akkefietjes. Als hij een baantje vond, kwam de politie na een paar weken aan zijn baas vertellen met wie hij te doen had, waarna ontslag volgde. Dit was zo tegen zijn twintigste levensjaar. Een inbreker werd geboren. Hij zou in de loop van die ‘carrière’ een netwerk van inbrekers opbouwen, door de kranten de ‘Nachtwerkers’ genoemd.

Onthou even de naam Vincent Bolloré. Deze Bolloré is de baas van Vivendi, met onder meer de nieuwszender CNews die zich berucht maakt als de stem van al wat reactionair is in Frankrijk. Bolloré is op veroveringstocht, hij wil enkele pronkstukken innemen van het teloorgaande mediarijk Lagardère. Een verhaal van lijkenpikkerij onder (zeer) rijke lui dat een rol kan spelen in de presidentsverkiezingen van 2022. De architect van dat alles: Nicolas Sarkozy, oud-president.

In Frankrijk is er in de herfst van vorig jaar gekozen tussen milieubescherming en ‘soevereiniteit’ op het gebied van landbouw en voedingsmiddelen. Dat heeft geleid tot tijdelijke herinvoering van een insecticide dat ook bijen en andere bestuivers doodt. Dit betekent dat er NIET gekozen is voor milieubescherming, maar voor het soevereine belang van een sector van agrarische monocultuur.

‘Irene’ schreef een helder boekje over radicale strijd van vrouwen, dat dit jaar uitkwam bij de Franse uitgeverij Editions  Divergences en snel populair aan het worden is. De titel is La Terreur Feministe. Feministische Terreur dus, maar het is tegelijkertijd een aanklacht tegen structureel geweld tegen vrouwen en stelt de vraag waarom er juist zo weinig teruggeslagen wordt door vrouwen.

De Franse jurist, socioloog en christenanarchist, Jacques Ellul (1912-1994) heeft zijn bekendheid vooral te danken aan zijn fundamentele kritiek op Techniek (technologie), een kritiek die maakt, dat hij tegelijk wordt beschouwd als een voorloper van wat ‘politieke ecologie’ is gaan heten. Minder bekend is, dat hij een kritische beschouwing over hedendaagse kunst heeft geschreven. De eerste druk is van 1980 en neemt al onderhanden wat in Frankrijk een tiental jaren later berucht werd onder de naam ‘Art Contemporain’ (AC). Dit boek is nu in herdruk verschenen, waarin opgenomen is een inleiding van de Franse kunstcriticus Mikaël Faujour. De titel van het boek luidt L’empire du non-sens, L’art et la société technicienne (Het rijk van de onzin, De kunst en de technische maatschappij). Wat houdt Ellul bezig? [ThH]

18 maart 1871. Het is 3 uur in de ochtend. Twee brigades van het Franse leger – 6.000 man sterk – vallen Parijs binnen. Hun opdracht? Korte metten maken met die rebelse hoofdstad! De 250 kanonnen die Parijs verdedigen (en die betaald waren door de inwoners) in beslag nemen én de nationale garde ontwapenen. Dat bevel kwam van Adolphe Thiers die hoofd was van de uitvoerende macht van de toenmalige machteloze Franse republiek.

Het is maar de vraag of op 18 maart aanstaande de grote herdenking van de Commune van Parijs kan plaatsvinden. Het is dan precies anderhalve eeuw geleden dat een groot deel van de bevolking van Parijs in opstand kwam tegen het centrale Franse gezag. Ieder jaar wordt de Commune op 18 maart en op 1 mei herdacht op de begraafplaats Père Lachaise in Parijs, maar juist dit jaar is het een bijzonder herdenkingsjaar. De Commune duurde slechts twee maanden en tien dagen en werd door de regeringstroepen bloedig neergeslagen. Wat was dat ook al weer, de Commune van Parijs? Is er in het Parijs van vandaag de dag nog iets terug te vinden van deze historische periode uit de Franse geschiedenis? Martin Smit doet dit uit de doeken. [ThH]

Donderdag 18 maart is het 150 jaar geleden dat de parijse Commune 'uitbrak'. De vertaling van het laatste hoofdstuk, getiteld Samenvatting en Perspectief van het boek van Detlef Hartmann en Christopher Wimmer: “Die Kommunen vor der Kommune 1871. Lyon-Le Creusot-Marseille- Paris”, vorige maand verschenen bij Assoziation A, pp. 132-139. De auteurs maken een vergelijking tussen de Commune van 1871 en haar voorlopers, en het fenomeen van de Franse gele hesjes. Het boek is ook een bijdrage om ons deze geschiedenis toe te eigenen en haar dus aan de orthodox marxisten te ontfutselen. De gebeurtenissen van 150 jaar geleden hebben relevantie voor ons nu, en de nabije toekomst.

De voormalige rechtse president van Frankrijk (2007-2012), Nicolas Sarkozy, is veroordeeld tot drie jaar cel, waarvan twee voorwaardelijk. Hij moet dus een jaar brommen. En daar kon nog meer bijkomen.

Zal de coronacrisis de doodsklok luiden voor het kapitalisme? Zal dit het einde betekenen van de industriële en consumptieve samenleving? Sommigen vrezen het, anderen hopen het. Met de coronapandemie is een onverwachte economische crisisfactor ontstaan. Onverwacht? We zullen zien. Het essay dat vier Franse ketterse, marxistische auteurs, Anselm Jappe, Sandrine Aumercier, Clément Homs et Gabriel Zacarias, schreven gaat in op die kwestie.

Voor deze donkere dagen. Een modern sprookje uit Frankrijk. Helaas zonder ondertitels, maar de meeste beelden hebben weinig tekst (nodig).