zapatistas

Een echte brug tussen anti-autoritaire strijd tegen systemen van onderdrukking en systemische ecologie. Sociale ecologie, theoretisch ontwikkeld door Murray Bookchin, is een solide politiek instrument dat uitgaat van de veronderstelling dat al onze ecologische problemen eigenlijk voortkomen uit onze sociale problemen. De sociale ecologie biedt dus een analysekader dat rekening houdt met onderdrukkingssystemen en een concreet voorstel voor een sociaal model: het libertair communalisme.

De Franse activist en historicus Jérôme Baschet houdt zich al tijden bezig met de antikapitalistische, sociaaleconomische parallelle maatschappijorganisatie die de zapatisten in Chiapas (Mexico) hebben gevestigd. Ook is de belangstelling van Baschet nog steeds op Frankrijk gericht en schrijft hij over de beweging van de Gele Hesjes. Dit getuige zijn onlangs verschenen boek  Une juste colère (Een terechte woede). Op de site van de Bibliothèque Fahrenheit 451 trof ik er een samenvatting van aan, waarvan ik een deel vertaalde en bewerkte. Het gaat mij om het deel dat over de strijd tegen het kapitalisme gaat.

In een onverwacht uitgebrachte verklaring, kondigt het EZLN de oprichting aan van 11 nieuwe "caracoles" en autonome gemeenten, waardoor het grondgebied onder controle van de rebellen aanzienlijk wordt uitgebreid.

Het is in Chiapas (Mexico) weer aan het rommelen vanwege de plannen van de Mexicaanse regering. Dat gebied moet volgens die plannen worden opengelegd voor toerisme en voor multinationals. Die moeten er, net als overal elders in deze wereld, hun verderflijke en vernietigende kracht voor winstneming gaan uitoefenen. De in het gebied levende zapatistische Maya indianen hebben evenwel al 25 jaar lang een heel ander leef-, woon-, werk- en bestuurssysteem in dat gebied ingericht.

Jérôme Baschet is historicus. Nadat hij eerst docent-onderzoeker bij EHESS was, is hij nu professor aan de Autonome Universiteit van Chiapas. Vanuit San Cristóbal de Las Casas in Mexico, vertelt hij hier over de bittere viering van de 25e verjaardag van de Zapatista-opstand.

"Wij uiten onze bezorgdheid over de situatie van de Zapatista-gemeenschappen en de inheemse volkeren in Mexico, vanwege de toenemende hoeveelheid projecten op het gebied van mijnbouw, toerisme, agro-industriële infrastructuur en andere projecten die hun grondgebied en hun manier van leven schaden” signaleren meer dan 800 persoonlijkheden, organisaties, verenigingen en collectieven uit verschillende landen, waaronder Arundhati Roy, Toni Negri, David Graeber ... De Franse originele tekst staat er onder, Une version française est en bas

Het is in de jaren 1990 dat in een ander deel van de wereld, Chiapas (Mexico) een revolte uitbreekt. Het betreft een revolte tegen de Mexicaanse regering (en grootgrondbezitters) geleid door zapatisten en gesteund door de plaatselijke bevolking van Maya indianen. Tot op deze dag hielden zij stand door een parallelle maatschappelijke organisatie op te bouwen, inclusief onder meer scholen en gezondheidszorg. Een organisatie buiten de staat om. Zoals de slak, hun symbool, zegt: ‘Langzaam, maar wel vooruit’. Hoe het daar nu zit, kunt u op het Belgische Uitpers lezen. De beweging van de gele hesjes is nog jong en stak zijn kop op in Frankrijk. Ze verspreidde zich als een lopend vuur door Europa en verder… Wat ze voorstaan blijkt uit verschillende verklaringen en oproepen.

Het was wel even schrikken voor de Mexicaanse President Salinas de Gortari toen, in de vroege uurtjes van 1 januari 1994, een bericht binnen liep van een nieuwe guerrilla die de hoofdstad van Chiapas, San Cristobal de las Casas, had ingenomen!

De revolte van de gele hesjes vindt van uit allerlei windstreken bijval, zo ook van de Franse historicus Jérôme Baschet. Hij doceert afwisselend aan twee academische instellingen, te weten de universitaire instelling EHESS te Parijs en de Universidad Autónoma de Chiapas te San Cristóbal (Mexico). In dat gebied barstte in de jaren 1990 een creatieve revolte van zapatisten los die actuele sociale en politieke experimenten omvatten.

Sinds de centrumlinkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador (AMLO) de verkiezingen in Mexico heeft gewonnen, gissen velen naar de implicaties die dat zou kunnen hebben voor het gebied waar de Zapatistas de macht hebben veroverd in het zuiden van het land. De relatie tussen de Zapatistas en de officiële politieke partijen en hun kandidaten, ook de progressieve, is immers gespannen. De priester Alejandro Solalinde die nauw met AMLO verbonden is, heeft beweerd dat er voorbereidingen zijn voor een ‘dialoog’. De zapatista's hebben dat in een verklaring ontkend. Telesurtv heeft er (op 17 juli) over bericht.

Benefiet-eten (28 mei) en film (3 juni) voor Tila, Chiapas In Joe’s Garage, Amsterdam (English version below)

De eerste internationale bijeenkomst over politiek, kunst, sport en cultuur voor vrouwen in de strijd werd uitsluitend georganiseerd door en voor opstandige vrouwen (nb: het stuk is op 14 maart aangevuld met een nieuwe reportage van telesur.tv)

Barsten in de muur van het kapitalisme: de Zapatistas en de strijd om wetenschap te dekoloniseren. Voor de tweede keer hebben de Zapatistas internationale wetenschappers uitgenodigd om samen met hen na te denken hoe wetenschap in dienst zou kunnen staan van de mensheid en hun bevrijding. Een verslag van vier dagen intensieve uitwisseling in Chiapas, Mexico.

Als onderdeel van een programma (Other Futures) in de Melkweg over alternatieve - en vaak hevig politieke - toekomstscenario’s, zijn Fran Illich en Gabriela Ceja in Amsterdam. Ze presenteren daar hun artistieke plan voor de productie van beelden voor een anti-koloniale toekomst...

In Mexico, vanuit het gebied van de Zapatistas, gaat een welbespraakte inheemse vrouw meedoen aan de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Hieronder beelden van de campagne die ze nu voert om genoeg handtekeningen op te halen om mee te kunnen doen.

Terwijl wetenschappers worstelen met de vraag wat het betekent om te demonstreren voor de wetenschap en een visie verdedigen die apolitiek is en “veilig” ontdaan is van identiteit, zijn de Zapatistas naar buiten gekomen met de opties voor een symbiotische verhouding tussen wetenschap en sociale rechtvaardigheid. Tussen 26 december en 4 januari faciliteerde het Ejército Zapatista de Liberación Nacional (EZLN, ofwel de Zapatistas) een interdisciplinaire conferentie in San Cristóbal de Las Casas, México: “L@s Zapatistas y las ConCiencias por la Humanidad”[*1]

Het wordt tijd meer mensen te interesseren voor de gedachte aan een wereld bevrijd van de kapitalistische tirannie. Dit is wat de Franse historicus Jérôme Baschet wil bereiken met zijn boek Vaarwel aan het kapitalisme, Autonomie, gemeenschap van het goede leven en de veelheid van werelden (2014, 2016). Jérôme Baschet doceert afwisselend aan twee academische instellingen, te weten de universitaire instelling EHESS te Parijs en de Universidad Autónoma de Chiapas te San Cristóbal (Mexico). Dit laatste speelt een belangrijke rol in zijn boek. De interesse voor een vaarwel aan het kapitalisme hoopt hij op te wekken met het uitwerken van de actuele sociale en politieke experimenten, die zich door de opstand van de zapatisten sinds de jaren 1990 in Chiapas aan het opstapelen zijn. Het betreft een ‘reële utopie’ met een groot bereik.

Anarchisten wijzen het parlementarisme af zonder dat zij tegen het instituut ‘algemene vergadering’ zijn waarin mensen over hun eigen wel en wee beslissen, ook al zouden die mensen dat instituut ‘parlement’ noemen. Overleg tussen aan elkaar gelijken en consensusvorming prijzen zij aan. Zij bepleiten een zodanig sociaal faciliteren van materiële zaken, dat iedereen een gelijkwaardig bestaan kan vinden (noem het ‘socialisme’). Het technisch kunnen en de voorhanden zijnde totale wereldrijkdom, zouden dat doel gemakkelijk kunnen realiseren. Het bestaande parlementarisme werkt evenwel als een obstructiestelsel tegen een dergelijke realisatie. En daar sta je dan als anarchist. Zijn er voorbeelden te vinden om de moed erin te houden dat een fundamentele maatschappijverandering mogelijk is buiten de politieke partijen en de overheid om? Het ziet er naar uit dat de zapatisten van Chiapas (zuidoost Mexico) indicaties voor een positief antwoord kunnen leveren.

Op basis van een uitgebreide en luchtig opgestelde uitnodiging, die werd ondertekend door 'SupGaleano' (de nieuwe naam van voormalig woordvoerder van de Zapatistas Subcommandante Marcos) hebben meer dan 1000 mensen zich aangemeld voor een grote conferentie in een van de 'caracoles' in het gebied dat de Zapatistas in handen hebben in het Zuiden van Mexico.

Aan het begin van dit jaar verwachtte vriend en vijand dat de Zapatistas opnieuw steden in Chiapas in zouden nemen. Dit om de 100-jaarcyclus in stand te houden. In 2010 is het namelijk tweehonderd jaar geleden dat de Mexicanen zich onafhankelijk van de Spanjaarden gevochten hebben en is het honderd jaar geleden dat de Mexicaanse revolutie uitbrak. Of de cyclus stand houdt is nog maar de vraag. Tot op heden laten de Zapatistas (de opvolgers van de opstandelingenleider Zapata die tijdens de Mexicaanse revolutie een belangrijke rol speelde, en van wie zijn strijdkreet Tierra y libertad, land en vrijheid, nog altijd een reden is voor tienduizenden Maya’s in Chiapas om de wapens op te pakken) totaal niets van zich horen. Ook rondom Subcomandante Marcos, de woordvoerder en de leider van de gewapende tak, het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN), is het verdacht stil. Sterker nog, er gaan geruchten de ronde dat hij van het toneel verdwenen is.