zapatistas

Kalender? Een vroege ochtend in de vierde maand. Geografie? De bergen in het Mexicaanse zuidwesten. De krekels worden plots het zwijgen opgelegd, het verre en verspreide geblaf van honden verstomt net zoals de echo van marimbamuziek. Hier, temidden de bergen, eerder een gemurmel dan een gebrom. Als we ons niet bevonden waar we zijn, zou je denken dat het om het geruis van de zee gaat. Niet om golven die zich op een kust storten, op het strand of op een grillige klif. Neen, het is iets anders. En dan … een lang gejammer en een niet te plaatsen beving, kort.

De Zapatistische autonomie, waaraan sinds 1 januari 1994 wordt gewerkt in de bergen en het woud  van Chiapas, in Zuidelijk Mexico, is door haar omvang, haar duur en haar radicaliteit, één van de meest opmerkelijke, hedendaagse opstanden. Ze wist een vorm van populair zelfbestuur te ontwikkelen dat volledig breekt met de instellingen van de Mexicaanse Staat en tezelfdertijd levenswijzen verdedigt die een concreet alternatief zijn voor de dominante kapitalistische logica. Ze is het resultaat van een buitengewone geschiedenis maar haar echo en draagwijdte overschrijden niettemin de Mexicaanse grenzen.

In het zuiden van Mexico hebben inheemse bewoners sinds 1 januari 1994 een groot gebied in zelfbeheer. Het regeringsleger is er verjaagd, na intense gevechten die niet toevallig begonnen op de dag dat het NAFTA-vrijhandelsakkoord met de VS en Canada van kracht werd. De bevrijde bewoners, noemen zich 'Zapatistas', naar het leger van Emiliano Zapata die begin 1900 voor de revolutie tegen de grootgrondbezitters streed. Ze hebben zich altijd verbonden met andere opstandige bewegingen in het land en in de hele wereld, aangezien de vijand het internationale neoliberale kapitalisme is. Nu komen ze op bezoek om ervaringen uit te wisselen. (globalinfo)

In alle uithoeken van de wereld wordt door die van hogerop een stille genocide uitgevoerd op de oorspronkelijke en zwarte volkeren, op de landbouwers en armsten op het platteland en in de steden. De rondreis van de Zapatisten op Europees terrein is de gelegenheid om de omcirkeling te doorbreken, om opnieuw samen te komen in gemeenschappelijke ruimtes, om zich te laten horen en om netwerken op te richten van volkeren in weerstand.

Voorstelling van de zapatistische oversteek naar Europa, lente - zomer 2021.

De zapatistas, zoals de voornamelijk inheemse bevolking van een stuk van Zuid-Mexico zich noemen die daar sinds 1994 een autonoom gebied zelf besturen, zullen naar Europa gaan om te vertellen dat ze nog steeds in verzet en in opstand zijn. Een vertaling van een artikel van Hermann Bellinghausen in de Mexicaanse krant La Jornada

Een echte brug tussen anti-autoritaire strijd tegen systemen van onderdrukking en systemische ecologie. Sociale ecologie, theoretisch ontwikkeld door Murray Bookchin, is een solide politiek instrument dat uitgaat van de veronderstelling dat al onze ecologische problemen eigenlijk voortkomen uit onze sociale problemen. De sociale ecologie biedt dus een analysekader dat rekening houdt met onderdrukkingssystemen en een concreet voorstel voor een sociaal model: het libertair communalisme.

De Franse activist en historicus Jérôme Baschet houdt zich al tijden bezig met de antikapitalistische, sociaaleconomische parallelle maatschappijorganisatie die de zapatisten in Chiapas (Mexico) hebben gevestigd. Ook is de belangstelling van Baschet nog steeds op Frankrijk gericht en schrijft hij over de beweging van de Gele Hesjes. Dit getuige zijn onlangs verschenen boek  Une juste colère (Een terechte woede). Op de site van de Bibliothèque Fahrenheit 451 trof ik er een samenvatting van aan, waarvan ik een deel vertaalde en bewerkte. Het gaat mij om het deel dat over de strijd tegen het kapitalisme gaat.

In een onverwacht uitgebrachte verklaring, kondigt het EZLN de oprichting aan van 11 nieuwe "caracoles" en autonome gemeenten, waardoor het grondgebied onder controle van de rebellen aanzienlijk wordt uitgebreid.

Het is in Chiapas (Mexico) weer aan het rommelen vanwege de plannen van de Mexicaanse regering. Dat gebied moet volgens die plannen worden opengelegd voor toerisme en voor multinationals. Die moeten er, net als overal elders in deze wereld, hun verderflijke en vernietigende kracht voor winstneming gaan uitoefenen. De in het gebied levende zapatistische Maya indianen hebben evenwel al 25 jaar lang een heel ander leef-, woon-, werk- en bestuurssysteem in dat gebied ingericht.

Jérôme Baschet is historicus. Nadat hij eerst docent-onderzoeker bij EHESS was, is hij nu professor aan de Autonome Universiteit van Chiapas. Vanuit San Cristóbal de Las Casas in Mexico, vertelt hij hier over de bittere viering van de 25e verjaardag van de Zapatista-opstand.

"Wij uiten onze bezorgdheid over de situatie van de Zapatista-gemeenschappen en de inheemse volkeren in Mexico, vanwege de toenemende hoeveelheid projecten op het gebied van mijnbouw, toerisme, agro-industriële infrastructuur en andere projecten die hun grondgebied en hun manier van leven schaden” signaleren meer dan 800 persoonlijkheden, organisaties, verenigingen en collectieven uit verschillende landen, waaronder Arundhati Roy, Toni Negri, David Graeber ... De Franse originele tekst staat er onder, Une version française est en bas

Het is in de jaren 1990 dat in een ander deel van de wereld, Chiapas (Mexico) een revolte uitbreekt. Het betreft een revolte tegen de Mexicaanse regering (en grootgrondbezitters) geleid door zapatisten en gesteund door de plaatselijke bevolking van Maya indianen. Tot op deze dag hielden zij stand door een parallelle maatschappelijke organisatie op te bouwen, inclusief onder meer scholen en gezondheidszorg. Een organisatie buiten de staat om. Zoals de slak, hun symbool, zegt: ‘Langzaam, maar wel vooruit’. Hoe het daar nu zit, kunt u op het Belgische Uitpers lezen. De beweging van de gele hesjes is nog jong en stak zijn kop op in Frankrijk. Ze verspreidde zich als een lopend vuur door Europa en verder… Wat ze voorstaan blijkt uit verschillende verklaringen en oproepen.

Het was wel even schrikken voor de Mexicaanse President Salinas de Gortari toen, in de vroege uurtjes van 1 januari 1994, een bericht binnen liep van een nieuwe guerrilla die de hoofdstad van Chiapas, San Cristobal de las Casas, had ingenomen!

De revolte van de gele hesjes vindt van uit allerlei windstreken bijval, zo ook van de Franse historicus Jérôme Baschet. Hij doceert afwisselend aan twee academische instellingen, te weten de universitaire instelling EHESS te Parijs en de Universidad Autónoma de Chiapas te San Cristóbal (Mexico). In dat gebied barstte in de jaren 1990 een creatieve revolte van zapatisten los die actuele sociale en politieke experimenten omvatten.

Sinds de centrumlinkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador (AMLO) de verkiezingen in Mexico heeft gewonnen, gissen velen naar de implicaties die dat zou kunnen hebben voor het gebied waar de Zapatistas de macht hebben veroverd in het zuiden van het land. De relatie tussen de Zapatistas en de officiële politieke partijen en hun kandidaten, ook de progressieve, is immers gespannen. De priester Alejandro Solalinde die nauw met AMLO verbonden is, heeft beweerd dat er voorbereidingen zijn voor een ‘dialoog’. De zapatista's hebben dat in een verklaring ontkend. Telesurtv heeft er (op 17 juli) over bericht.

Benefiet-eten (28 mei) en film (3 juni) voor Tila, Chiapas In Joe’s Garage, Amsterdam (English version below)

De eerste internationale bijeenkomst over politiek, kunst, sport en cultuur voor vrouwen in de strijd werd uitsluitend georganiseerd door en voor opstandige vrouwen (nb: het stuk is op 14 maart aangevuld met een nieuwe reportage van telesur.tv)

Barsten in de muur van het kapitalisme: de Zapatistas en de strijd om wetenschap te dekoloniseren. Voor de tweede keer hebben de Zapatistas internationale wetenschappers uitgenodigd om samen met hen na te denken hoe wetenschap in dienst zou kunnen staan van de mensheid en hun bevrijding. Een verslag van vier dagen intensieve uitwisseling in Chiapas, Mexico.

Als onderdeel van een programma (Other Futures) in de Melkweg over alternatieve - en vaak hevig politieke - toekomstscenario’s, zijn Fran Illich en Gabriela Ceja in Amsterdam. Ze presenteren daar hun artistieke plan voor de productie van beelden voor een anti-koloniale toekomst...