feminisme

In de jaren tachtig legden Angelsaksische feministen het verband tussen de vernietiging van de natuur en de onderdrukking van vrouwen. Zij vonden nieuwe vormen van mobilisatie uit en produceerden teksten en rituelen om hun lichaam, geest en omgeving terug te winnen. De Franse docente en onderzoekster aan een van de Parijse universiteiten, Émilie Hache, is specialiste op het vlak van de pragmatische filosofie en politieke ecologie. De Franse ecologische site Reporterre publiceerde in november 2019 een informatief vraaggesprek met haar over de ecofeministische beweging (Online). Hieronder treft u de vertaling ervan. [ThH]

Feminisme als verzamelbegrip voor bewegingen die ijveren voor vrouwenbevrijding mag relatief jong zijn, de onderdrukking van vrouwen bestaat al sinds mensenheugenis. En nog is het niet afgelopen, of je nu naar de westerse wereld of elders kijkt. De strijd gaat voort. Inmiddels is het zover gekomen dat feministes tegen elkaar ten strijde trekken en dat is natuurlijk van de gekke. Het postmodernistisch syndroom – een verzameling van opvattingen die drijven tot fragmentatie – aan het werk, denk ik.

‘Irene’ schreef een helder boekje over radicale strijd van vrouwen, dat dit jaar uitkwam bij de Franse uitgeverij Editions  Divergences en snel populair aan het worden is. De titel is La Terreur Feministe. Feministische Terreur dus, maar het is tegelijkertijd een aanklacht tegen structureel geweld tegen vrouwen en stelt de vraag waarom er juist zo weinig teruggeslagen wordt door vrouwen.

Ter gelegenheid van 8 maart, Internationale Vrouwendag, publiceerde de World Rainforest Movement een overzicht van strijd van vrouwen in de landbouw en tegen ontbossing. Een snelle vertaling.

Wij zijn de vrouwen die van essentieel belang zijn om de hele wereld van de pandemie te genezen. Wij doen essentieel werk en toch bevinden wij ons in ellendige omstandigheden: ons werk wordt onderbetaald en ondergewaardeerd; wij zijn overwerkt of werkloos; wij zijn gedwongen op overbevolkte plaatsen te wonen en voortdurend onze verblijfsvergunningen te verlengen. We strijden dagelijks tegen mannelijk geweld, thuis en op het werk. We hebben genoeg van deze gewelddadige en uitbuitende omstandigheden en weigeren te zwijgen! We zijn ons samen gaan organiseren in een netwerk dat strijdende vrouwen, migranten en arbeiders in Centraal-, Oost- en West-Europa met elkaar verbindt: dit is Essential Autonomous Struggles Transnational (EAST). Op 8 maart roepen we iedereen die strijdt tegen kapitalistisch, patriarchaal en racistisch geweld op om mee te doen aan onze staking!

In Polen zijn, onder druk van religieuze en conservatieve groeperingen, de rechten van de vrouw onlangs verder ingeperkt. Op initiatief van ultra-katholieke organisaties heeft het Constitutionele Hof zojuist abortus in gevallen van foetale misvorming verboden. Dit was een van de slechts drie gevallen waarbij zwangerschapsonderbreking volgens de Poolse wet (samen met verkrachting en incest) nog was toegestaan. Op dat gebied een van de meest restrictieve wetgevingen in Europa.

In mijn jonge jaren trof ik regelmatig een oude troskist en sprak met hem vaak over zijn politieke ervaring in vervlogen tijd. In zijn jonge jaren, het tijdperk van de Russische revolutie, had hij zich met anderen voorbereid op de komende revolutie in Nederland. Ze begrepen dat dit niet zonder gebruik van geweld zou gaan en oefenden zich in jujitsu (judo). Toen ik las over de verschijning van een stripboek over het verhaal van de amazones van Londen, de jujitsu-suffragettes, was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Hieronder het korte bericht dat Fahrenheit 451 maakte over het stripboek Jujitsuffragettes, Les amazones de Londres.

Toen corona begon toe te slaan, in Nederland dan, was er even een moment van ongekende verwarring waarin alles pas op de pas leek te maken. Alles ging dicht, je mocht niet eens meer naar kantoor (of kroeg, kerk, noem maar op, maar het kantoor was toch voor de meesten de grootste schok). Er werd al snel gesuggereerd dat we, gedwongen thuis, eindelijk tijd zouden hebben voor allerlei zaken waar we in de dolgedraaide dagelijkse sleur niet meer aan toekwamen. Zoals eindeloos boeken lezen.

Loes spreekt met Eva Yoo Ri Brussaard van Single Supermom over het effect van de corona pandemie en het crisis beleid op alleenstaande moeders en hun kinderen.

De vrouwenbeweging in Chili is enorm en radikaal. Van alle landen en steden waar op 8 maart gedemonstreerd werd, zijn de taferelen in Chili en Santiago en andere steden aldaar de meest indrukwekkende. Enkele clips hieronder.

“De verkrachter, dat ben jij” (El Violador eres tu) is een lied en vooral een massachoreografie dat in Chili bij demonstraties is begonnen en nu over de hele wereld door vrouwen wordt opgevoerd. Het lied werd uiteindelijk door 10.000 vrouwen gezamenlijk opgevoerd in Santiago, de hoofdstad van Chili. Daarna ging het werkelijk de hele wereld over.

Silvia Federici onderzocht vanuit het perspectief van de vrouwengeschiedenis, heksen, vrouwen, lichaam en de primitieve accumulatie. Daarover schreef zij het boek getiteld Caliban en de heks. Het heeft als hoofdtonen (a) de inbreng van vrouwen in het sociaaleconomisch conflict en (b) de overgang van feodalisme naar kapitalisme. Ze duikt daarvoor in de tijd van de transformatie in de arbeids- en genderverhoudingen, waarin miljoenen slaven de basis legden voor het moderne kapitalisme, terwijl vrouwen stelselmatig bij duizenden in naam van de heksenjacht tot slaaf werden gemaakt en uitgeroeid. Het laat zien hoe ‘in de kapitalistische samenleving het lichaam was voor vrouwen wat de fabriek was voor arbeiders: de oorspronkelijke grond voor hun uitbuiting en hun verzet. Het vrouwelijk lichaam werd onteigend door staat en mannen en het werd gedwongen om te functioneren als een middel tot reproductie en accumulatie van arbeid’.

Eén ding dat Donald Trump dagelijks bewijst is dat liegen en bedriegen zoals altijd de sleutel tot politiek succes blijft, iets wat Emma Goldman (1869-1940) in haar essay uit 1910, ‘Anarchisme: What It Really Stands For’, het kernessay in haar klassieke bundel van geschriften, Anarchism and other essays”. Aldus opent de Amerikaanse anarchist Robert Graham het item ‘Emma Goldman: The Political Superstition’ op zijn anarchisme weblog. 

Net uit is de Engelse vertaling van een uitgebreid rapport van de Spaanse activistische onderzoeksgroep ODG: Zorgschuld: patriarchaat en kapitaal in de aanval, feministische economie als een voorstel” door Blanca Bayas  ("Care debt: patriarchy and capital on the offensive, feminist economics as a proposal").

De beweging van de gele hesjes levert een voorbeeld van een actuele sociale opstand (althans in Frankrijk). Het feminisme daarentegen is tegelijk een actuele en langlopende aangelegenheid van vrouwen met het oog op hun bevrijding maar ook van mannen gelet op de noodzakelijke ontmanteling van het patriarchaat. Bij dit alles kan je niet wachten op anderen of welke instituties ook die zeggen voor jou in de bres te springen (zoals gebureaucratiseerde politieke partijen en vakbonden).

Filmscreening inclusief nagesprek over de Argentijnse vrouwenbeweging, neo-kolonialisme en emancipatie

De oproep van dit jaar voor een wereldwijde vrouwenstaking ter gelegenheid van de vrouwendag op 8 maart leverde overal ter wereld protesten en demonstraties op. Maar nergens was de weerklank groter dan in Spanje.

De eerste internationale bijeenkomst over politiek, kunst, sport en cultuur voor vrouwen in de strijd werd uitsluitend georganiseerd door en voor opstandige vrouwen (nb: het stuk is op 14 maart aangevuld met een nieuwe reportage van telesur.tv)

8 Maart is internationale vrouwendag, dat weet iedereen. Elk jaar. Maar dit jaar maken ze daar in Spanje een echte strijddag van.  Vrouwen die georganiseerd zijn  in vakbonden hebben vrouwen opgeroepen om die dag het werk neer te leggen. Enkele radicale bonden roepen op tot een 24-uurs staking, andere bonden tot een symbolische staking van 2 uur.

Interview in Rojava. In oktober 2016 reisde Peter Loo (*1) naar Rojava (*2) om daar als vrijwilliger onder meer Engelse les te geven. Hij werkt op dit moment voor de SYPG-campagne in Qamishlo. Naast het direct aanbieden van zijn vaardigheden, heeft Peter vele plaatsen in Rojava kunnen bezoeken en met veel mensen kunnen spreken, omdat de toekomst van Rojava, en Syrië in het algemeen, nog steeds zeer onzeker is. Dit interview is van december 2016.