europese-unie

Ik ben Multatuli niet, en durf mijn lezers niet te waarschuwen dat mijn verhaal eentonig is. Verhalen over de EU hebben al geen te beste naam, en als je een nieuw bericht als eentonig aankondigt kun je het beter niet schrijven. Maar feiten zijn feiten: opnieuw heeft de top van de EU-leiders van 23 april over het economisch herstel in Europa besloten dat er nog niks besloten is.

De Nederlandse regering speelt al weken lang hard ‘meneer nee’ bij de besprekingen over het EU-beleid om de economische effecten van de coronacrisis op te vangen. Afgelopen avond is er weer een video-conferentie tussen de hoofden van de lidstaten op gestrand. Nu wordt er gemikt op een ‘top’ op 6 mei, over een Marshall Plan voor de EU. Sommigen voorspellen dat dit wel eens het einde van de EU zou kunnen betekenen.

Gisteren verscheen er in verschillende Europese media (NRC, Der Spiegel, L’Echo, La Stampa, Wyborcza…) een opiniestuk ondertekend door Frans Timmermans en Bertrand Piccard. Timmermans (Nederland, PvdA) is vice-voorzitter van de Europese Commissie en rechterhand van voorzitter von der Leyen; Piccard is een mediagenieke Zwitserse psychiater, ballonvaarder (zoals zijn bekende grootvader Auguste) en promotor van het Solar Impulse project dat de eerste wereldreis met een vliegtuigje op zonne-energie realiseerde.

U vindt hieronder twee verschillende gemeenschappelijke verklaringen van (vooral) economen en academici naar aanleiding van de rol van de Europese Unie in de bestrijding van het coronavirus. Het ene is een stellingname (2 april 2020) van een vierhonderdtal progressieve economen en andere academici, gelanceerd door de EuroMemo Group  (European Economists for an Alternative Economic Policy in Europe).

De corona-epidemie is niet alleen een humanitaire catastrofe, maar de grootste verstoring van het kapitalisme sinds de wereldcrisis van 1929 en haar gevolgen. Terwijl de mensen in het Zuiden reeds lang af te rekenen hebben met chaos, het verlies van de controle en een uitzonderingstoestand worden nu ook mensen in de rijke landen getroffen. Bij het uitbreken van de epidemie in China reageerde het Westen nog met zelfgenoegzaamheid en onwetendheid, maar het wordt nu zelf geconfronteerd met een buitengewone kwetsbaarheid en zelfs onmacht.

De eerste gevallen van coronabesmetting doken in Europa op eind januari (Frankrijk 24 januari, Duitsland 28 januari…). Op 9 april bereikten Europese leiders van de ‘Eurogroep’ een akkoord over het toekennen van leningen aan landen die dit willen. Tweeëneenhalve maand is een eeuwigheid wanneer het op het bestrijden van een epidemie gaat; toch kreeg de mislukking van de  Europese top van 26 maart pas op 7 april een verlengstuk met een bijeenkomst van de ministers van financiën van de eurozone (Eurogroep).

In Rutte en Merkel: de markt als medicijn brachten we verslag uit van de vergadering van de Europese leiders op 26 maart om maatregelen te treffen ter bestrijding van het coronavirus in Europa. De vergadering bracht alleen grote onenigheid tot uiting, met enerzijds de zeer getroffen landen (Italië, Spanje) gesteund door Frankrijk en een aantal andere landen die de uitgifte van ‘coronabonds’ verdedigden, en anderzijds de zeer felle tegenstand van Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Finland. Coronabonds (staatsobligaties) zouden vermijden dat zeer getroffen landen, die daardoor ook economisch sterk getroffen worden, heel hoge intresten moeten betalen op de staatsleningen die ze in de huidige omstandigheden in versneld tempo moeten aangaan.

Nieuwe Nederlands(talig) initiatief op internet: De Lockdown

Tijdens de Corona-viruspandemie gaat het ratificatieproces van de handelsovereenkomst tussen de EU en Canada CETA gewoon door. In dit blogbericht wordt CETA besproken in het licht van de pandemie en wordt geconcludeerd dat we een fundamenteel veerkrachtigere samenleving nodig hebben, met meer mogelijkheden tot ageren en dat we nu misschien een eenmalige kans hebben.

Het is al een tijd duidelijk dat partijpolitiek links in Nederland niet bestaat. Vanaf het begin dat Rutte de leiding nam in het sussen van de onrust, heeft de SP besloten dat we daar geen kritiek op moeten hebbben in moeilijke tijden. Nu er ook nog eens pijnlijke knopen moeten worden doorgehakt op Europees niveau komt dat ook goed uit.

Nederland kreeg zware kritiek van Spanje en Italië voor zijn weigering een Europees corona-steunfonds op te richten. Minister van Financiën Hoekstra pareerde die kritiek met verwijten van financieel wanbeheer door de vragende landen maar krabbelde later terug met een mea culpa. Hij was niet voldoende 'empathisch'. Er is meer aan de hand. De Nederlandse spreekwoordelijke spaarzaamheid heeft een aantal onfraaie kanten, die de Nederlandse regering liever onbesproken laat.

Europese economen voor een alternatief economisch beleid in Europa: De COVID-19-crisis - een keerpunt voor het Europese project. 400 wetenschappers en onderzoekers in heel Europa roepen op tot Europese solidariteit.

Het pleidooi van Nederlandse economen voor een Europese financiering van de aanpak van de coronacrisis zal voor meer schulden zorgen, zo betogen Thomas Bollen en Martijn Jeroen van der Linden. Volgens hen is er een betere oplossing: monetaire financiering.

De regeringen van de EU-lidstaten proberen het zo goed mogelijk te verbergen, maar de chaos en tekorten in hun gezondheidszorg zijn nu voor iedereen zichtbaar. Tientallen jaren werd de neoliberale politiek van bittere  bezuinigingen, privatiseringen, loonmatiging, flexibilisering van banen en snijden in de sociale zekerheid als oplossing voor alle problemen gepresenteerd. Nu er echt een crisis heerst zijn de neoliberale maatregelen het probleem. De crisis die ze gecreëerd hebben is tevens een crisis van het neoliberale kapitalisme. De politieke en mediale elite roepen ons nu op te applaudisseren voor de werkers in de gezondheidszorg, de verpleeghuizen en thuiszorg, die nu de spits afbijten en zich kapot werken. Het zijn dezelfde politici die de lonen gekort, de pensioenleeftijd verhoogd en de ziekenhuizen afgeslankt hebben. En de journalisten van de ‘kwaliteitsmedia’ hebben het toegejuicht.

Nederlandse regering wil zuidelijke landen EU uitknijpen, Wopke Hoekstra doet een ‘Dijsselbloem’.

Europa is het epicentrum geworden van de coronacrisis, maar de Europese Unie speelt nauwelijks een rol in het beheer van de crisis. Deze crisis toont aan dat de belangrijkste instrumenten van staatsmacht op het gebied van politiek, financiën, wetgeving en cultuur nog steeds bij de natiestaat liggen. De EU, die sinds 2008 in een permanente staat van crisis verkeert, staan nog moeilijker tijden te wachten.

Voor extreem rechts vormt de pandemie een kans om grenscontroles in te voeren en de rechtsstaat uit te hollen. Het kan ook hun totale onbekwaamheid blootleggen.

(12 februari 2020 – update 200217) foodwatch en The Council of Canadians vroegen CETA-documenten op via een WOB-procedure. En wat blijkt? Europese ambtenaren deden geheime toezeggingen aan Canada over afzwakking van wetgeving over dieren en planten, regelgeving over bepaalde pesticiden en onkruidverdelgers en het voorzorgsbeginsel! Hoezo is de claim van transparantie en een gelijk speelveld nog vol te houden? Vandaag debatteert het Nederlandse parlement over CETA en op 18 februari volgt de stemming. Je kunt nog meedoen aan de emailactie tegen CETA (zie onderaan). Met update over zware druk op Europese Commissie om gevaarlijke pesticideresten op voedsel en veevoer toe te laten (rapport CEO).

U herinnert zich toch nog TTIP, het Transatlantic Trade and Investment Partnership, het geplande vrijhandels- en investeringsverdrag tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten waar zoveel protest tegen gerezen was? Tot een overeenkomst is het niet gekomen, en de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit maar gedeeltelijk aan het protest te danken is. De laatste onderhandelingsronde had plaats in oktober 2016, dat was dus de maand voor Trump tot president van de Verenigde Staten verkozen werd.

In haar intentieverklaring als nieuwe Commissievoorzitter kondigde Ursula von der Leyen in oktober 2019 aan een ‘conferentie over de toekomst van Europa’ te zullen beleggen, startend in 2020 en met een looptijd van twee jaar; het idee was in feite al gelanceerd in de aanloop van de Europese verkiezingen door de Franse president Macron. Deze conferentie moet “burgers, en in het bijzonder jongeren, de civiele samenleving en de Europese instellingen bijeenbrengen als gelijkwaardige partners”.