privacy

Shoshana Zuboff stelt in haar boek "The Age of Surveillance Capitalism" dat we in een kapitalistische fase zijn aanbeland die is voortgebracht door Google en de andere digitale monsters. Het centraal organiserende maatschappelijke principe van de 20e eeuw - de verdeling van arbeid - heeft nu plaatsgemaakt voor de verdeling van het leren in de maatschappij. In de lange kapitalistische evolutie zijn we van het maken van producten via massaproductie, managerskapitalisme, diensten en financieel kapitalisme nu aangekomen bij de uitbuiting van gedragsvoorspellingen op basis van geheime en ongemerkte observatie van gebruikers.

Het nummer van het studieuze Franse anarchistische tijdschrift Réfractions (nr. 41, herfst 2018) heeft enkele verschijnselen onderzocht die iedereen kunnen aangaan. Het betreft de verschijnselen discretie, clandestiniteit en geheim. In allerlei situaties kan het nuttig zijn om discretie te betrachten; het komt voor dat je wordt gevraagd of je een geheim kan bewaren. Je hoeft er geen anarchist voor te zijn. Dat kan ook het geval zijn met clandestiniteit.

Drie leerlingen uit 5 havo van het Greijdanus college in Hardenberg hebben een wel zeer bijzonder profielwerkstuk gemaakt. Hun documentaire over privacy op internet is inmiddels op YouTube al meer dan 1500 keer bekeken. 'Beter dan NPO', geeft iemand als reactie op het filmpje.

Ruim tien jaar geleden besprak ik het boek over de uitzonderingsstaat van de Italiaanse filosoof en maatschappijcriticus Giorgio Agamben, getiteld Etat d’exception (uit het Italiaans vertaald in het Frans, 2003). Die bespreking is opgenomen in het tijdschrift Rechtsfilosofie & Rechtstheorie (2004/2, p. 225-228). De uitzonderingsstaat is nu heel dichtbij: in Frankrijk. En in Nederland wordt steeds meer privacyvijandige, antirechtstatelijke wetgeving geproduceerd, een salamitactiek: de optelsom van al die regelgeving zou wel eens de permanente uitzonderingsstaat kunnen opleveren. Gelet op wat zich in Frankrijk voordoet, moest ik terug denken aan het boek van Agamben. Om de achtergronden van een deel van onze hedendaagse werkelijkheid te begrijpen, is zijn betoog nog steeds het lezen waard.

Terrorismebestrijding En Gesinnungsstrafrecht... ‘Attentifs ensemble!’, hoort men in de Parijse metro regelmatig omroepen. Het is een oproep om allemaal oplettend te zijn of er niet ergens een tas of een koffer is achter gelaten. De oproep levert meteen een voorbeeld hoe de veiligheidsorde tot onderdeel wordt gemaakt van het openbare leven.