situationisme

"Wat de levensvreugde de nek om wringt, wordt een feest voor het kadaver" Uitzonderlijke ontmoeting met Raoul Vaneigem, Belgisch filosoof en metgezel van opstandelingen uit de vier windstreken. Deze revolutionair, inspiratiebron van Mei 68 en specialist van de ketterijen, draagt nog steeds de vlam van de hoop uit.

Ballast stelde Raoul Vaneigem tien vragen waarop hij schriftelijk antwoordde. De vertaling daarvan:

Bevrijding Van Maffiose Zakenlui En Hun Politieke Handlangers. Op Naar Zelfbeheer Van Het Dagelijkse Leven

 Naar aanleiding van zijn nieuwe boek Bijdrage tot de opkomst van gebieden bevrijd uit de greep van staat en handel (2018) werd de Belgische maatschappijcriticus Raoul Vaneigem via digitale weg een vraaggesprek afgenomen door het Franse tijdschrift Nouveau Magazine littéraire. De vragen werden schriftelijk gesteld. Zijn antwoorden werden zonder wijzigingen gepubliceerd. Geert Carpels vertaalde het in het Nederlands en verschafte het mij ter publicatie. De tekst is integraal in het Frans te lezen op de site La voi du jaguar.

Massacommunicatie In De Moderne Maatschappij. Een Bombardement Van Lulkoek. ‘Internationale Situationniste’ (II)

Guy Debord (1931-1994) staat bekend als de Franse auteur, filmer,  maatschappijcriticus en oprichter van het tijdschrift Internationale situationniste(IS). Hij maakte naam met zijn spektakeltheorie. Maar de situationistische theorievorming zou niets zijn zonder diens analyse van het dagelijks leven. Onder invloed van het boek Critique de la vie quotidienne (1947, nadien verder uitgewerkt en waarin de opkomst van de consumptiemaatschappij onder handen wordt genomen) van de Franse socioloog en filosoof Henri Lefebvre (1901-1991), ontwikkelde Guy Debord, samen met zijn vrienden, een radicale kritiek op het alledaagse leven en wat dat met zich meebrengt aan vervreemding.

Mei 68 werd bezield door een libertaire geest, door zijn werkwijze in fabrieken, op universiteiten. Zijn aspiraties waren het anarchisme, zijn slogans nodigen ons altijd uit om vrij te zijn van elke macht, hiërarchie, vastliggend schema, programma, dictaat en conditionering. Aldus leest men in de opening van het redactioneel van het nieuwe nummer van het Franse maandblad Le Monde libertaire (nr. 1795, mei 2018).

De concepten die door Guy Debord (1931-1994), een van de oprichters van de Situationistische Internationale, uitgewerkt werden, te beginnen bij die van het ‘spektakel’, worden goed genoteerd op de beurs der ideeën. Maar er werd nog lang niet alles uitgehaald wat erin zit, aldus de Duits- en Franstalige filosoof Anselm Jappe. Deze publiceerde onder meer boeken als De avonturen de koopwaaren De zichzelf verorberende maatschappij, Kapitalisme, mateloosheid en zelfdestruktie. Gelet op dit type teksten is het niet vreemd dat hij zich ook met Guy Debord bezighoudt. In het nieuwe Franse tijdschrift Le Nouveau Magazine littéraire schreef hij over hem. De Belgische libertaire auteur Johny Lenaerts maakte daar een mooie vertaling van, die u hieronder aantreft.

De Situationistische Internationale, anders dan haar naam laat vermoeden, is nooit een omvangrijke organisatie geweest. Zij heeft – ‘en dat zeer bewust’ – nooit meer dan 25 tot 30 leden op hetzelfde moment gehad – ‘en dikwijls minder’. In mei ‘68 waren er in Parijs maar een tiental situationisten actief. ‘We hebben gezien dat dat genoeg was’, zo stelden de situationisten achteraf niet zonder enige voldoening vast.

Het spektakel staat bij Guy Debord (1931-1994) voor de metafoor: hoe de krachten van staat, kapitaal en media de controle van het individu over zijn bestaan in beslag nemen. Het individu kijkt niet naar een spektakel, het is er zelf onderdeel van geworden. In het spektakel vindt een reflex plaats van hoe het moderne leven individuen terugleidt naar een staat van passiviteit waar zij geheel het zicht verliezen op het potentieel van het menselijk experiment en daardoor de toeschouwers worden van hun eigen leven. De term zal onuitwisbaar worden met zijn boek getiteld De spektakelmaatschappij (1967, oorspronkelijke Franse tekst; 1976, de Nederlandse vertaling).