vrijhandel

Dit factsheet is het eerste van twee studies naar hoe CETA de rechts- en machtspositie van Noord-Amerikaanse bedrijven in de EU versterkt, en daarmee Europese overheden en belastingbetalers blootstelt aan potentiële claims.

Naar aanleiding van een verzoek van de ministers Stef Blok en Sigrid Kaag van respectievelijk Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, kwam de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) afgelopen juli met het advies om een nauwere samenhang in het regeringsbeleid na te streven tussen duurzame ontwikkelingsdoelen en mensenrechten (1).

De onderhandelingen rond een ‘bindend VN-verdrag over bedrijven en mensenrechten’ zijn zowel belangrijk als interessant. Belangrijk, omdat een dergelijk verdrag heel wat onrechtvaardigheid uit de wereld zou kunnen helpen, of op zijn minst juridisch verweer, inclusief schadevergoeding, zou mogelijk maken voor de slachtoffers van mensenrechtenschendingen door multinationale bedrijven. Interessant, omdat de positie van de belangrijke spelers hier duidelijk tot uiting komt: die van regeringen, bedrijfslobbys, sociale organisaties, de Europese Unie (EU) …

De EU wil bij de Wereldhandelsorganisatie WTO een zaak aanspannen tegen Colombia. Het gaat over tariefheffingen op geïmporteerde bevroren frietjes uit Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Deze handelskwestie verhult een harde concurrentieslag tussen friettransnationals op het Zuidamerikaanse continent. Volgens Jonathan Matthysen van Oxfam Wereldwinkels is er echter ook sprake van veel ´bijkomende schade´. Terwijl de nationale overheden de belangen dienen van de voedselindustrie worden vooral kleinschalige landbouwers en (ethische) consumenten het slachtoffer. En er wordt niet of nauwelijks rekening gehouden met de milieukosten van de productiemethode.

De Amerikaan van Noorse afkomst, Thorstein Veblen, hield zich rond de vorige eeuwwisseling niet aflatend bezig met het leveren van ‘bijtende kritiek op pralerige pretenties’ (Den Hollander: 1976, p.155). Zijn wetenschappelijke jargon als econoom en socioloog was typerend. Hij sprak over ‘opzichtige verspilling’, ‘opzichtige consumptie’, over de fase van barbarisme, over de roofzuchtige cultuur, waarmee hij verwees naar het equivalent dat we nu van de zogeheten rijken der aarde en de financiële hyena’s kennen. De roofzuchtigen lieten, zo beschrijft hij, de culturele barbarij maatschappelijk ontstaan. Door de door hen gefinancierde lobbyisten en het financieel steunen van hen gezinde politieke partijen houdt vervolgens de politiek die barbarij in stand.

Toen even meer dan tien jaar geleden de economische crisis uitbrak, met de bankencrisis en een economische krimp, veronderstelden velen dat dit het einde was van het klassieke neoliberalisme: het streven naar globale vrijhandel op basis van marktwerking, die alle poriën van de (nationale) samenlevingen moest doordringen en toch, althans in sommige westerse staten, gepaard ging met ene beperkte mate van democratie.

Na 20 jaar onderhandelen landden vorige week Mercosur (Brazilië-Argentinië-Paraguay-Uruguay) en de Europese Unie met een nooit geziene handelsovereenkomst. CETA, de deal tussen Canada en dezelfde EU, is in vergelijking maar peanuts. Celso Amorim, ex-minister van buitenlandse zaken onder president Lula, merkt op dat het niet toevallig is dat de EU nu plots doorduwt, op het moment dat Brazilië en Argentinië economisch en politiek verzwakt zijn. Zou dat kunnen?

Frankrijk is gastland voor de volgende bijeenkomst van de G7 [Verenigde Staten, Japan, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Canada.] die van 24 tot 26 augustus 2019 in Biarritz wordt gehouden.

Ondanks aanhoudende druk van medewerkers en de vakcentrale FNV weigert de leiding van retailer Picnic om de supermarkt-cao in te voeren. Die cao zou niet van toepassing zijn omdat het bedrijf geen winkels, vakkenvullers en kassapersoneel heeft. De FNV dreigde op 15 februari met een rechtszaak. De sommatie volgde op 4 maart en de dagvaarding op 17 mei. Ondertussen beschuldigt de FNV de retailer van nepnieuws en misleiding van zijn medewerkers.

Onderzoek toont grote publieke investeringen in medicijnontwikkeling. Vandaag publiceren SOMO en Wemos het rapport ‘Overpriced’ waaruit blijkt dat er zowel direct als indirect veel publiek geld in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen wordt gestoken.

Eurocommissaris Hogan wil transparante prijsvorming voor eerlijkere en evenwichtigere voedselketen. (23 mei 2019 – update 190525) Europees Commissaris Hogan stelt een set nieuwe regels voor om de prijsontwikkeling van voedselproducten vanaf de boerderij tot in het winkelrek meer inzichtelijk te maken. Het is een derde maatregel in het kader van het tegengaan van oneerlijke handelspraktijken tussen bedrijven in de voedseldistributieketen.

(21 mei 2019) De organisaties Mehr Demokratie, Campact en foodwatch vragen het Duitse Grondwettelijke Hof om een uitspraak over het demokratische gehalte van de vrijhandelsovereenkomst EU-Singapore. Buiten de nationale parlementen om kunnen handelscomités namelijk besluiten nemen over ingrijpende kwesties als de etikettering van levensmiddelen. Ze krijgen zelfs de bevoegdheid om de tekst en de structuur van het EU-Singapore eenzijdig te wijzigen. De EU neemt zo op onwettige wijze bevoegdheden over van de natiestaten. En de democratische participatie van het Europees Parlement en de nationale parlementen wordt verzwakt.

Waar komt de gestolen rijkdom van Afrika terecht? Onder andere in de Trump Tower.

Internationale bedrijven, waaronder Nederlandse, profiteren aantoonbaar van de aanval van de regering Bolsonaro op inheemse gebieden in Brazilië.

Na lang en tot in de jaren 1990 militaire junta' s te hebben ondersteund, ging de VS over tot het aanpakken van Centraal- en Zuid Amerika met behulp van “vrijhandels”-verdragen, voordat ze weer overgingen tot samenwerking met extremisten. De recente verkiezing van Mauricio Macri in Argentinië en Jair Bolsonaro in Brazilië zijn grote terugslagen voor sociaal-economische en culturele vooruitgang.

De Behind the Barcodes-campagne van Oxfam Novib die in de zomer van 2018 van start ging, heeft succes opgeleverd. Half februari publiceerde Albert Heijn als eerste supermarkt ter wereld een nieuw mensenrechten en due-diligencebeleid. En begin april publiceerde supermarktketen Jumbo voor het eerst specifiek beleid om mensenrechten en duurzaamheid serieus aan te pakken in haar productieketens. Oxfam Novib zal de concrete uitwerking van het beleid van de twee nauw volgen en roept andere belanghebbenden op om haar daarin te steunen.

Driehoeksverhoudingen doen het goed in stationsromannetjes, maar ook in de wereldpolitiek. Dat blijkt na de recente topontmoeting tussen de EU en China, met op de achtergrond de Amerikaanse president Donald Trump als de jaloerse derde.

Het boekje "Promise, Divide, Intimidate and Coerce: 12 tactics palm oil companies use to grab community land" (12 tactieken die palmoliemaatschappijen gebruiken om gemeenschappelijk land te grijpen) is vandaag gelanceerd door GRAIN, de World Rainforest Movement (WRM) en een alliantie van gemeenschaps- en lokale organisaties verenigd tegen industriële oliepalmplantages in West- en Centraal-Afrika, waaronder RADD, SEFE, Synaparcam van Kameroen, Muyissi Environnement of Gabon en ERA / Community Forest Watch of Nigeria.

Vorige week werden we ineens opgeschrikt door het nieuws dat de Zweedse investeerder Heimstaden AB zich in een klap had ingekocht in de Nederlandse woningmarkt. Wat is er gaande, en waarom moeten we daar wel of niet van schrikken?

De Nederlandse overheid doet erg geheimzinnig over import uit Israël en de Palestijnse gebieden. Al meer dan twee jaar proberen we specifieke importgegevens te achterhalen die de Nederlandse douane weigert te verstrekken. Hoe we blijven trekken aan informatie die openbaar zou moeten zijn.