complottheorie

De lege ruimte van QAnon. Over het succes van een samenzweringsfantasie als een collectief tekstinterpretatiespel. QAnon – de beweging volgens welke Donald Trump een geheime oorlog voert tegen satanische en pedofiele elites – is niet zomaar een doorsnee samenzweringsgeloof, maar functioneert als een collectief tekstinterpretatiespel. Dit is ook de reden voor zijn belachelijke succes, waartoe nu ook de corona-ontkenner-scene behoort. Het feit dat het oorsprongsverhaal van QAnon is samengesteld uit literaire en populaire culturele bronnen – waaronder een door de co-auteur van dit artikel meegeschreven en in 1999 gepubliceerde roman – schrikt de aanhangers niet af.

Een lieve Facebook vriendin van me was nogal ontdaan over mijn kwartetspel-blog. Ze vroeg me in een PB: Zou het voor jou mogelijk zijn om te overwegen dat er niet één realiteit is? Daar had ze meteen de kernvraag te pakken. Mijn korte antwoord: er zijn talloos veel realiteiten, want ieder wezen met zelfbewustzijn creëert zijn eigen realiteit, maar er is maar één objectieve realiteit. Met objectieve werkelijkheid bedoel ik datgene om ons heen dat niet verandert ook als we er niet in geloven, de dingen die zijn zoals ze zijn onafhankelijk van hoe wij er over denken.

De tijden zijn nog nooit eerder zo chaotisch en verwarrend geweest. We zitten midden in een pandemie waarvan het einde nog niet in zicht is. Er staat een kabinet op omvallen. Op het nieuws zien we de dagelijkse chaos rond de presidents-opvolging in de VS. Wie het krantenlezen nog niet heeft opgegeven ziet voortdurend alarmerende berichten langskomen over klimaatverandering en ecologische rampspoed. Dit zijn allemaal zaken waar we graag betrouwbare informatie over willen.

De Amerikaanse filmmaker Kirby Ferguson heeft zich geworpen op het fenomeen complottheorieën. Want, het zal niemand ontgaan zijn, ineens geloven een hele hoop mensen de meest onwaarschijnlijke onzinverhalen over complotten waar de machthebbers van deze aarde zich aan zouden bezondigen, aan de complotten dan. De meest waanzinnige, waar ook in Europa/Nederland duizenden mensen in zijn gaan geloven, is wel die van QAnon.