complottheorie

Tot zijn verbijstering en verdriet trof ex-kaboutervoorman Roel van Duijn in zijn vrienden- en kennissenkring mensen aan die een virale fascinatie voor absurde verklaringen van de coronapandemie aan de dag legden. Dat motiveerde hem om zich te verdiepen in hun leefwereld en op zoek te gaan naar de historische wortels van hun wanen. Ook onderzocht hij de verwevenheid daarvan met de propaganda van extreem-rechts en de werking van Russische desinformatiecampagnes. Aan het eind van zijn vlot geschreven boek van minder dan 150 bladzijden waagt hij zich aan de vraag ‘Wat te doen?’ en vraagt hij zich af welk nepplot de aanleiding zal worden tot de derde wereldoorlog.

Hier een vertaling van “The Real Covid Conspiracies”, dat vorige week verscheen op de website “It’s going down”. Het artikel gaat over de verknipte ideeën van de extreem-rechtse beweging van corona-ontkenners en anti-vaxxers. Leden van die beweging kregen vrijdag in Rotterdam te maken met extreem politiegeweld. Wij keren ons tegen die beweging, maar ook tegen het politiegeweld dat hun deel werd. De vertaling volgt na een inleiding door Akef Ibrahimi.

De lege ruimte van QAnon. Over het succes van een samenzweringsfantasie als een collectief tekstinterpretatiespel. QAnon – de beweging volgens welke Donald Trump een geheime oorlog voert tegen satanische en pedofiele elites – is niet zomaar een doorsnee samenzweringsgeloof, maar functioneert als een collectief tekstinterpretatiespel. Dit is ook de reden voor zijn belachelijke succes, waartoe nu ook de corona-ontkenner-scene behoort. Het feit dat het oorsprongsverhaal van QAnon is samengesteld uit literaire en populaire culturele bronnen – waaronder een door de co-auteur van dit artikel meegeschreven en in 1999 gepubliceerde roman – schrikt de aanhangers niet af.

Een lieve Facebook vriendin van me was nogal ontdaan over mijn kwartetspel-blog. Ze vroeg me in een PB: Zou het voor jou mogelijk zijn om te overwegen dat er niet één realiteit is? Daar had ze meteen de kernvraag te pakken. Mijn korte antwoord: er zijn talloos veel realiteiten, want ieder wezen met zelfbewustzijn creëert zijn eigen realiteit, maar er is maar één objectieve realiteit. Met objectieve werkelijkheid bedoel ik datgene om ons heen dat niet verandert ook als we er niet in geloven, de dingen die zijn zoals ze zijn onafhankelijk van hoe wij er over denken.

De tijden zijn nog nooit eerder zo chaotisch en verwarrend geweest. We zitten midden in een pandemie waarvan het einde nog niet in zicht is. Er staat een kabinet op omvallen. Op het nieuws zien we de dagelijkse chaos rond de presidents-opvolging in de VS. Wie het krantenlezen nog niet heeft opgegeven ziet voortdurend alarmerende berichten langskomen over klimaatverandering en ecologische rampspoed. Dit zijn allemaal zaken waar we graag betrouwbare informatie over willen.

De Amerikaanse filmmaker Kirby Ferguson heeft zich geworpen op het fenomeen complottheorieën. Want, het zal niemand ontgaan zijn, ineens geloven een hele hoop mensen de meest onwaarschijnlijke onzinverhalen over complotten waar de machthebbers van deze aarde zich aan zouden bezondigen, aan de complotten dan. De meest waanzinnige, waar ook in Europa/Nederland duizenden mensen in zijn gaan geloven, is wel die van QAnon.